جراحی شانه: علت نیاز به عمل و انواع روش‌های آن

جراحی شانه یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین جراحی‌های ارتوپدی است که برای درمان مشکلات و آسیب‌های مربوط به مفصل شانه انجام می‌شود. شانه به عنوان یکی از مفاصل پرکاربرد و حساس بدن، می‌تواند در اثر آسیب‌های ورزشی، تصادفات یا بیماری‌های مفصلی به شدت دچار مشکل شود.

عمل شانه می‌تواند شامل روش‌هایی همچون ترمیم تاندون‌ها، تعویض مفصل یا جراحی‌های دیگر باشد که هدف آن بهبود عملکرد شانه و کاهش درد است. در این مقاله به بررسی انواع جراحی‌ های شانه، دلایل نیاز به این نوع جراحی‌ها و نکات مهم مربوط به این جراحی خواهیم پرداخت.

جراحی شانه چیست؟

جراحی شانه یک روش درمانی پزشکی است که برای درمان مشکلات مختلف مفصل شانه به کار می‌رود. این جراحی‌ها معمولاً برای ترمیم آسیب‌های ناشی از صدمات ورزشی مانند آسیب ورزشی در بدنسازی، بیماری‌های تخریبی مانند آرتروز، پارگی تاندون‌ها، دررفتگی‌ها یا مشکلات ساختاری دیگر شانه انجام می‌شوند. شانه به عنوان یک مفصل پیچیده و متحرک در بدن، به راحتی دچار آسیب می‌شود، به‌ویژه در افرادی که فعالیت‌های فیزیکی سنگین دارند یا دچار اختلالات مفصلی می‌شوند.

در عمل شانه، بسته به نوع آسیب، ممکن است روش‌های مختلفی مانند جراحی آرتروسکوپی، جراحی باز، یا تعویض مفصل مورد استفاده قرار گیرد. آرتروسکوپی یکی از روش‌هایی است که در آن پزشک از ابزارهای کوچک و دوربین‌های ویژه برای ترمیم آسیب‌ها استفاده می‌کند. در موارد شدیدتر یا زمانی که آسیب‌ها غیرقابل ترمیم باشند، تعویض مفصل ممکن است توصیه شود.

چه زمانی جراحی شانه نیاز است؟

علت نیاز به جراحی شانه می‌تواند متنوع باشد و معمولاً در نتیجه آسیب‌ها یا شرایط مزمن ایجاد می‌شود که باعث درد شدید یا محدودیت حرکتی در شانه می‌شود. برخی از علل اصلی نیاز به جراحی شانه عبارتند از:

1. پارگی تاندون‌ها

پارگی تاندون‌های شانه، به ویژه تاندون روتاتور کاف، می‌تواند به دلیل آسیب‌های ورزشی، تصادفات یا پیری ایجاد شود و در صورت عدم درمان مناسب، نیاز به جراحی پیدا می‌کند.

2. آرتروز شانه

آرتروز شانه باعث ساییدگی و تخریب مفصل می‌شود. در صورتی که درمان‌های غیرجراحی موثر نباشند، جراحی تعویض مفصل شانه برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل ضروری است.

3. دررفتگی مکرر شانه

دررفتگی‌های مکرر شانه می‌تواند باعث آسیب به رباط‌ها و تاندون‌ها شود. جراحی برای تثبیت مفصل و جلوگیری از دررفتگی‌های بیشتر ممکن است لازم باشد.

4. بیماری‌های مفصلی و التهابی

بیماری‌هایی مانند بورسیت یا تاندونیت می‌توانند باعث التهاب مزمن شانه شوند. در صورتی که این شرایط به درمان‌های غیرجراحی پاسخ ندهند، جراحی ممکن است ضروری باشد.

5. آسیب‌های ناشی از تصادف یا ضربه شدید

ضربه‌های شدید یا تصادفات می‌توانند منجر به شکستگی استخوان‌های شانه یا آسیب‌های جدی به بافت‌های اطراف شوند که برای ترمیم این آسیب‌ها جراحی لازم است.

6. فریزینگ شانه (شانه یخ‌زده)

شانه یخ‌زده با محدودیت حرکتی و درد شدید همراه است. در صورتی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، جراحی برای آزادسازی مفصل و بهبود حرکت مورد نیاز است.

7. نارسایی مفصل شانه

در مواردی که شانه دیگر عملکرد طبیعی خود را ندارد و حرکت آن به شدت محدود شده است، جراحی تعویض مفصل ممکن است برای بازگرداندن عملکرد به مفصل ضروری باشد.

انواع جراحی شانه

جراحی شانه به‌طور کلی به چندین نوع تقسیم می‌شود که بسته به نوع مشکل شانه، شدت آسیب های شانه، و نیاز بیمار انتخاب می‌شوند. برخی از رایج‌ترین انواع جراحی‌ های شانه عبارتند از:

1. جراحی آرتروپلاستی شانه (تعویض مفصل شانه)

جراحی تعویض مفصل شانه برای افرادی که از آرتروز شانه رنج می‌برند و مفصل شانه آن‌ها به طور جدی آسیب دیده است، انجام می‌شود. در این عمل، مفصل شانه تعویض شده و مفصل مصنوعی جایگزین آن می‌شود تا به کاهش درد و بازگشت حرکت کمک کند.

2. جراحی ترمیم تاندون شانه (مانند ترمیم پارگی روتاتور کاف)

یکی از رایج‌ترین جراحی‌ها برای ترمیم تاندون‌های آسیب‌دیده در شانه جراحی روتاتورکاف شانه است. در جراحی، پارگی‌های روتاتور کاف (گروهی از تاندون‌ها و عضلات شانه) ترمیم می‌شود تا حرکت و قدرت شانه بازیابی شود.

3. جراحی لابروم شانه (ترمیم لابروم)

لابروم یک ساختار غضروفی در شانه است که به تثبیت مفصل کمک می‌کند. در صورتی که لابروم به دلیل آسیب یا دررفتگی شانه دچار پارگی شود، جراحی برای ترمیم پارگی لابروم شانه جام می‌شود.

4. جراحی شانه یخ‌زده

در این جراحی، جراح با آزاد کردن بافت‌های سفت و التهابی در شانه یخ زده، محدودیت‌های حرکتی را برطرف کرده و دامنه حرکت مفصل شانه را بازیابی می‌کند.

5. آرتروسکوپی

جراحی آرتروسکوپی شانه یک روش حداقل تهاجمی است که با استفاده از دوربین کوچک و ابزارهای جراحی به داخل مفصل شانه وارد می‌شود. این روش برای ترمیم آسیب‌های تاندون‌ها، غضروف‌ها، یا پارگی‌های لابروم استفاده می‌شود.

7. جراحی تثبیت مفصل شانه (شانه دررفته)

برای افرادی که به طور مکرر دچار دررفتگی شانه می‌شوند، جراحی تثبیت مفصل برای درمان دررفتگی مکرر شانه انجام می‌شود. در این جراحی، جراح با ترمیم یا تقویت ساختارهای مفصلی، احتمال دررفتگی‌های مکرر را کاهش می‌دهد.

8. جراحی اصلاح نقص استخوانی (برای شکستگی‌های شانه)

در صورت شکستگی‌های جدی استخوان شانه، مانند شکستگی کتف یا کلید استخوان، جراحی برای ترمیم و ثابت نگه داشتن استخوان‌ها و همینطور درمان شکستگی شانه انجام می‌شود تا از جوش خوردن صحیح استخوان‌ها اطمینان حاصل شود.

جراحی شانه چطور انجام می‌شود؟

مراحل جراحی شانه شامل چند مرحله اصلی است که به دقت انجام می‌شود تا نتایج مطلوبی حاصل شود. ابتدا بیمار تحت بیهوشی قرار می‌گیرد تا در طول عمل درد احساس نکند. سپس جراح به ناحیه شانه دسترسی پیدا می‌کند که بسته به نوع جراحی، این دسترسی می‌تواند از طریق برش‌های کوچک یا بزرگ انجام شود.

پس از دسترسی به مفصل، جراح آسیب‌های موجود مانند پارگی تاندون‌ها، التهاب یا مشکلات ساختاری را ترمیم می‌کند یا در صورت نیاز با استفاده از پروتز یا ابزارهای خاص، مفصل شانه را اصلاح می‌کند. در پایان، جراح برش‌ها را بسته و بخیه می‌زند. پس از اتمام عمل، بیمار به بخش ریکاوری منتقل می‌شود تا تحت مراقبت‌های بعد از عمل قرار گیرد و روند بهبودی آغاز شود.

مزایای جراحی شانه

جراحی شانه می‌تواند مزایای زیادی برای بیمارانی که از مشکلات مفصل شانه رنج می‌برند، به همراه داشته باشد. برخی از این مزایا عبارتند از:

✔️کاهش درد

جراحی شانه معمولاً به کاهش یا از بین بردن دردهای مزمن ناشی از آسیب‌ها، آرتروز یا دیگر مشکلات شانه کمک می‌کند، که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیمار منجر شود.

✔️بازگشت به فعالیت‌های روزمره

جراحی شانه می‌تواند به بیمار کمک کند تا به فعالیت‌های روزمره، ورزشی و شغلی خود بازگردد. با ترمیم یا جایگزینی مفصل شانه، بیمار می‌تواند حرکت بیشتری داشته باشد و از محدودیت‌های حرکتی رهایی یابد.

✔️بهبود دامنه حرکتی

بسیاری از بیماری‌ها و آسیب‌های شانه موجب محدودیت در حرکت می‌شوند. جراحی می‌تواند به بازیابی دامنه حرکتی مفصل شانه کمک کند، به طوری که بیمار بتواند دست خود را به راحتی حرکت دهد.

✔️اصلاح آسیب‌های جدی

در مواردی که آسیب‌ها شدید و پیچیده باشند (مانند پارگی گسترده تاندون‌ها یا شکستگی‌های شدید)، جراحی می‌تواند به ترمیم این آسیب‌ها و جلوگیری از مشکلات طولانی‌مدت کمک کند.

✔️جلوگیری از آسیب‌های بیشتر

در برخی موارد، جراحی می‌تواند از بروز آسیب‌های بیشتر و تشدید مشکلات جلوگیری کند. برای مثال، ترمیم پارگی تاندون‌ها یا تثبیت مفصل می‌تواند از دررفتگی‌های مکرر یا آسیب‌های جدید جلوگیری کند.

✔️دستیابی به نتایج طولانی‌مدت

جراحی شانه معمولاً نتایج طولانی‌مدت و پایداری به همراه دارد، به ویژه در صورت انجام به موقع و پس از درمان‌های مناسب.

✔️افزایش استقلال فردی

با کاهش درد و بازگشت به حرکات طبیعی، بیماران معمولاً احساس استقلال بیشتری در انجام فعالیت‌های روزانه و حرفه‌ای خود خواهند داشت.

چه کسانی می توانند جراحی شانه انجام دهند؟

جراحی شانه به‌طور معمول برای افرادی توصیه می‌شود که مشکلات شانه‌شان به روش‌های غیرجراحی پاسخ نداده و کیفیت زندگی آن‌ها تحت تأثیر قرار گرفته است. برخی از افرادی که می‌توانند کاندید عمل شانه باشند عبارتند از:

• افرادی که از درد شانه شدید و مزمن رنج می‌برند و این درد با داروهای مسکن یا فیزیوتراپی قابل کنترل نیست، ممکن است برای جراحی شانه مناسب باشند. این درد معمولاً ناشی از آرتروز، پارگی تاندون‌ها، یا دیگر مشکلات شانه است.
• افرادی که به دلیل آسیب‌های شانه مانند پارگی تاندون‌ها، شکستگی استخوان یا دررفتگی‌های مکرر از مشکلات شدیدی رنج می‌برند، و این آسیب‌ها با درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی یا داروها ترمیم نمی‌شوند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
• افرادی که به دلیل مشکلات شانه مانند شانه یخ‌زده یا التهاب مزمن شانه، دامنه حرکتی محدودی دارند و قادر به انجام کارهای روزمره خود نیستند، می‌توانند از جراحی برای بازیابی حرکت مفصل شانه بهره‌مند شوند.
• افرادی که پس از آسیب به شانه یا جراحی‌های قبلی بهبودی نداشته‌اند و همچنان از درد یا محدودیت حرکت رنج می‌برند، ممکن است نیاز به جراحی ترمیمی یا تعویض مفصل شانه داشته باشند.
• افرادی که از آرتروز شانه رنج می‌برند و مفصل شانه آن‌ها به طور جدی آسیب دیده است، ممکن است جراحی تعویض مفصل شانه را نیاز داشته باشند تا از درد و محدودیت حرکت رهایی یابند.
• اگر فردی با درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، داروهای ضد التهابی یا تزریق استروئید، بهبودی کافی نداشته باشد، جراحی شانه ممکن است به عنوان گزینه درمانی نهایی پیشنهاد شود.

آیا جراحی شانه خطرناک است؟

جراحی شانه مانند هر نوع جراحی دیگری می‌تواند با برخی خطرات همراه باشد، اما این خطرات معمولاً با رعایت نکات پزشکی کاهش می‌یابد. از جمله خطرات ممکن می‌توان به عفونت، آسیب به اعصاب یا عروق خونی، خونریزی، مشکلات مربوط به بیهوشی، و عدم موفقیت درمان اشاره کرد.

عفونت ممکن است در محل برش جراحی به وجود آید، که معمولاً با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه قابل کنترل است. همچنین، آسیب به عصب‌ها و عروق ممکن است باعث ضعف عضلانی یا بی‌حسی موقت یا دائمی شود. علاوه بر این، در برخی موارد، جراحی شانه ممکن است به نتیجه مورد انتظار نرسد و بیمار همچنان با درد یا محدودیت حرکت مواجه باشد.

خطرات دیگری همچون لخته خون و تورم مفصل نیز ممکن است رخ دهند، اما با فیزیوتراپی و مراقبت‌های مناسب می‌توان این مشکلات را کاهش داد. در نهایت، بسیاری از این خطرات با مشاوره دقیق پزشک و مراقبت‌های صحیح قبل و بعد از عمل شانه به حداقل می‌رسد.

درصد موفقیت جراحی شانه چقدر است؟

درصد موفقیت جراحی شانه به نوع عمل جراحی و وضعیت بیمار بستگی دارد، اما به طور کلی نتایج مثبت جراحی‌های شانه به طور قابل توجهی بالاست. طبق مطالعات مختلف، جراحی‌های شانه مانند آرتروسکوپی، ترمیم روتاتور کاف و تعویض مفصل شانه معمولاً موفقیت‌آمیز هستند و بین ۸۰ تا ۹۵ درصد بیماران پس از جراحی بهبود عملکرد و کاهش درد را تجربه می‌کنند.

این درصد موفقیت بستگی به عوامل مختلفی چون نوع آسیب، سن بیمار، و رعایت دستورالعمل‌های بعد از عمل دارد. همچنین، پیشرفت در تکنیک‌های جراحی و ابزارهای مدرن موجب کاهش عوارض و افزایش میزان موفقیت جراحی‌های شانه شده است.

نکات مهم قبل و بعد از جراحی شانه

قبل و بعد از جراحی شانه، رعایت نکات مهم می‌تواند به تسریع فرآیند بهبودی و کاهش عوارض کمک کند. در اینجا برخی از نکات کلیدی آمده است:

◀️قبل از جراحی شانه

1. قبل از انجام جراحی شانه، مشاوره دقیقی با جراح خود داشته باشید. این مشاوره شامل بررسی وضعیت شانه، نوع جراحی مورد نیاز و پیش‌بینی زمان بهبودی است.
2. پزشک ممکن است درخواست آزمایشاتی مانند آزمایش خون، الکتروکاردیوگرام (EKG) یا رادیوگرافی شانه برای ارزیابی وضعیت سلامت عمومی و وضعیت شانه داشته باشد.
3. داروهایی که ممکن است با جراحی تداخل داشته باشند، مانند داروهای ضد انعقاد خون، باید به دستور پزشک قطع شوند.
4. چند روز قبل از عمل بهتر است استراحت کافی داشته باشید تا بدن شما آماده‌تر برای جراحی باشد.
5. از آنجا که ممکن است پس از جراحی نیاز به کمک برای انجام فعالیت‌های روزمره داشته باشید، پیش از عمل منزل خود را آماده کنید (مانند قرار دادن وسایل نزدیک دسترس).
6. اگر به هر نوع بیماری خاص مانند دیابت یا فشار خون بالا مبتلا هستید، پزشک را مطلع سازید.

◀️بعد از عمل شانه

1. بعد از جراحی شانه باید به شانه استراحت بدهید. حرکت زیاد می‌تواند به فرآیند بهبودی آسیب بزند.
2. در برخی موارد ممکن است به استفاده از آتل یا اسپلینت برای جلوگیری از حرکت شانه نیاز باشد. باید طبق دستور پزشک این وسیله را استفاده کنید.
3. پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش درد تجویز کند. مهم است که طبق دستور پزشک مصرف کنید و از استفاده خودسرانه داروها خودداری کنید.
4. برای تسریع روند بهبودی و بهبود دامنه حرکتی شانه، پزشک ممکن است فیزیوتراپی را تجویز کند. جلسات فیزیوتراپی معمولاً بعد از مدتی آغاز می‌شود.
5. بعد از جراحی، مراقبت از زخم‌ها ضروری است تا از عفونت جلوگیری شود. باید زخم‌ها را تمیز و خشک نگه دارید و طبق توصیه پزشک پانسمان کنید.
6. از انجام حرکات شدید شانه مانند بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات ناگهانی پرهیز کنید. این کار می‌تواند باعث آسیب به شانه و طولانی‌تر شدن زمان بهبودی شود.
7. تغذیه مناسب با پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به فرآیند بهبودی کمک کند.

نتیجه‌گیری

انجام عمل جراحی شانه به عنوان یک گزینه درمانی برای مشکلات و آسیب‌های مختلف شانه‌ای، می‌تواند به بیماران کمک کند تا به سطح بالاتری از عملکرد و کیفیت زندگی دست یابند. مشورت با یک جراح ماهر و متخصص، انتخاب درست روش درمانی، و پیگیری دقیق مراقبت‌های پس از جراحی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در نهایت، با انجام جراحی شانه به موقع و به درستی، می‌توان به بهبود عملکرد شانه و کاهش درد کمک کرده و به بیماران اجازه داد تا به زندگی فعال و بدون درد خود بازگردند.