آیا درد و سفتی مفصل زانو زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار داده است؟ آیا راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها یا حتی نشستن و برخاستن تبدیل به یک چالش بزرگ شده است؟ اگر بله، ممکن است شما به فکر جراحی تعویض مفصل زانو افتاده باشید.
این جراحی یکی از روش‌های موفقیت‌آمیز برای بازگرداندن حرکت و کاهش درد در بیماران مبتلا به آرتروز شدید و آسیب‌های مزمن زانو است. اما آیا این جراحی برای شما مناسب است؟ در این مقاله به بررسی مزایا، چالش‌ها و سوالات متداول در مورد جراحی تعویض مفصل زانو خواهیم پرداخت.
جراحی تعویض مفصل زانو چیست؟
جراحی تعویض مفصل زانو نوعی جراحی است که در آن مفصل آسیب دیده یا فرسوده زانو با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. مفصل مصنوعی که از جنس فلز، پلاستیک یا سرامیک ساخته می‌شود، به بهبود عملکرد زانو و کاهش درد بیمار کمک می‌کند. این عمل معمولاً برای بیمارانی انجام می‌شود که به دلیل آرتروز شدید، آسیب های مفصلی یا دیگر مشکلات زانو درد زیادی دارند و حرکت زانو به شدت محدود شده است.
علت انجام جراحی تعویض مفصل زانو
علت اصلی انجام جراحی تعویض مفصل زانو، رفع درد شدید و بهبود عملکرد زانو در بیمارانی است که به دلیل مشکلات مختلف، عملکرد طبیعی زانوی خود را از دست داده‌اند. دلایل عمده ای که ممکن است بیمار را به این جراحی نیازمند کند، عبارتند از:
- آرتروز
- ساییدگی مفصل
- آرتریت روماتوئید
- آرتریت پس از ضربه
- ناتوانی شدید در حرکت
- تغییر شکل مفصل
مزایای عمل تعویض مفصل زانو
جراحی تعویض مفصل زانو مزایای بسیاری برای افرادی که از درد شدید زانو و محدودیت حرکتی رنج می‌برند، به همراه دارد. برخی از مهم ترین مزایا:
1. کاهش درد
یکی از اصلی ترین مزایای این جراحی، کاهش چشمگیر یا حتی از بین رفتن درد مزمن زانو است. بسیاری از بیمارانی که این جراحی را انجام می‌دهند، پس از بهبودی، دیگر درد شدیدی را تجربه نمی‌کنند.
2. بهبود حرکت و عملکرد زانو
پس از جراحی، بیمار دامنه حرکتی طبیعی تری در زانو خواهد داشت و فعالیت های روزمره مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله ها و حتی ورزش های سبک را با راحتی بیشتری انجام می‌دهد.
3. اصلاح تغییر شکل زانو
در بیمارانی که به دلیل بیماری یا آسیب های مفصلی دچار تغییر شکل زانو شده‌اند، جراحی تعویض مفصل می‌تواند به بازگرداندن شکل طبیعی زانو کمک کند.
4. دوام طولانی مدت مفصل مصنوعی
پروتزهای مورد استفاده در جراحی تعویض مفصل زانو معمولاً با دوام هستند و ۱۵ تا ۲۰ سال یا بیشتر بدون مشکل کار می‌کنند، که به بیمار اجازه می‌دهد برای مدت طولانی تری از زانوهای خود استفاده کند.
5. بهبود ثبات زانو
با جایگزینی مفصل آسیب دیده با یک مفصل مصنوعی، ثبات زانو نیز بهبود می‌یابد، که به بیمار احساس امنیت بیشتری در حرکت و فعالیت می‌دهد.
انواع روش های جراحی تعویض مفصل زانو
روش‌های مختلفی برای جراحی تعویض مفصل زانو وجود دارد که بسته به نیاز بیمار، شدت آسیب مفصل و تخصص جراح، انتخاب می‌شوند. انواع روش های رایج این جراحی، عبارتند از:
✔️ تعویض کامل مفصل زانو
در این روش، کل مفصل زانو شامل سطح استخوان ران، درشت نی و کشکک زانو با پروتزهای مصنوعی جایگزین می‌شود. این نوع جراحی بیشتر برای بیمارانی که کل مفصل زانو دچار آسیب یا آرتروز شدید است، انجام می‌شود. تعویض کامل زانو رایج ترین نوع این جراحی است و هدف آن بهبود عملکرد و کاهش درد در کل زانو است.
✔️ تعویض جزئی مفصل زانو
در این روش، تنها بخش آسیب دیده زانو تعویض می‌شود، به طوری که بخش های سالم مفصل دست نخورده باقی می‌مانند. تعویض جزئی زانو برای بیمارانی مناسب است که تنها یک قسمت از زانو، مانند داخل یا خارج زانو، دچار آسیب شده است. این روش نسبت به تعویض کامل کمتر تهاجمی است و بهبودی سریع تری دارد، اما برای همه بیماران مناسب نیست.
✔️ تعویض کشکک زانو
این جراحی مخصوص بیمارانی است که فقط قسمت جلوی زانو و مفصل بین کشکک و استخوان ران آسیب دیده باشد. در این روش، فقط کشکک و سطح استخوان ران تعویض می‌شود و سایر قسمت های مفصل زانو سالم باقی می‌مانند.
کاندیدای مناسب برای جراحی تعویض مفصل زانو چه کسانی هستند؟
کاندیدای مناسب برای جراحی تعویض مفصل زانو افرادی هستند که به دلایل مختلف از درد شدید زانو و محدودیت حرکتی رنج می‌برند و روش های درمانی غیر جراحی نتوانسته است مشکل آن ها را برطرف کند. کاندیدای مناسب:
- افراد مبتلا به آرتروز شدید (استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید)
- افرادی که محدودیت شدید در حرکت زانو دارند.
- افرادی که درمان‌های غیر جراحی موفق نبوده‌اند.
- افراد با تغییر شکل مفصل زانو
- افراد دچار آسیب‌دیدگی شدید زانو
جراحی تعویض مفصل زانو چگونه انجام می شود؟
عمل تعویض مفصل زانو یک فرآیند پیچیده است که با هدف جایگزینی قسمت های آسیب دیده مفصل زانو با پروتز مصنوعی انجام می‌شود. در طی جراحی، بیمار تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی نخاعی قرار می‌گیرد. در بی‌حسی نخاعی، بیمار بیدار است، اما از کمر به پایین بی‌حس می‌شود و در بیهوشی عمومی، بیمار به خواب می‌رود. جراح برشی به طول ۱۵ تا ۲۵ سانتی متر در جلوی زانو ایجاد می‌کند تا به مفصل زانو دسترسی پیدا کند. در جراحی های کم تهاجمی، برش ها کوچکتر هستند و بافت های اطراف کمتر آسیب می‌بینند.
بهترین متخصص ارتوپد بخش های آسیب دیده استخوان و غضروف زانو را از سطح استخوان ران، درشت نی و کشکک برمی‌دارد. سپس سطوح استخوانی برای نصب پروتز آماده می‌شوند. پروتز زانو به جای مفصل طبیعی قرار می‌گیرد. این پروتز شامل سه بخش است. قسمت فمورال (ران) که بر روی انتهای استخوان ران نصب می‌شود، قسمت تیبیا (درشت‌نی) که بر روی انتهای استخوان درشت نی قرار می‌گیرد و قسمت پاتلا (کشکک) در برخی موارد، سطح پشتی کشکک نیز با پروتز پوشانده می‌شود.
پس از قرار دادن پروتزها، جراح آن‌ها را با استفاده از چسب‌های خاص (سیمان استخوانی) یا روش های مکانیکی به استخوان ها متصل می‌کند. سپس مفصل جدید را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که زانو به درستی کار می‌کند و حرکت طبیعی دارد. پس از اطمینان از عملکرد صحیح پروتز، جراح برش را با استفاده از بخیه جراحی می‌بندد. بانداژ مناسب بر روی زانو قرار می‌گیرد.
نکات مهم برای آمادگی قبل از جراحی تعویض مفصل زانو
آمادگی مناسب قبل از جراحی تعویض مفصل زانو به کاهش عوارض و بهبود سریع پس از جراحی کمک می‌کند. برخی از نکات مهم برای آمادگی قبل از این جراحی عبارتند از:
- پیش از جراحی، بیمار باید با پزشک جراح و متخصص بیهوشی ملاقات کند تا وضعیت سلامت کلی بررسی شود. آزمایش های مختلف مانند آزمایش خون، رادیوگرافی و ارزیابی قلبی برای اطمینان از آمادگی کامل بیمار انجام می‌شود.
- بیمار باید لیست کامل داروهایی که مصرف می‌کند، شامل داروهای تجویزی، مکمل ها و داروهای بدون نسخه را به پزشک ارائه دهد. برخی از داروها مانند رقیق کننده های خون مثل آسپرین یا وارفارین باید چند روز یا هفته قبل از جراحی متوقف شوند.
- اگر بیمار به بیماری های مزمنی مانند دیابت یا فشار خون بالا مبتلا باشد، باید این شرایط به خوبی کنترل شوند. کنترل قند خون و فشار خون به کاهش عوارض احتمالی کمک می‌کند.
- پیش از جراحی، پزشک تمرینات خاصی را برای تقویت عضلات اطراف زانو و افزایش انعطاف پذیری پیشنهاد می‌دهد. این تمرینات به بهبود سریع پس از جراحی کمک می‌کند.
- سیگار کشیدن بهبود زخم را به تأخیر می‌اندازد و خطر عفونت را افزایش خواهد داد. ترک سیگار حداقل چند هفته قبل از جراحی توصیه می‌شود. مصرف الکل نیز باید متوقف یا به حداقل برسد، زیرا در برخی موارد با داروهای بیهوشی و داروهای ضد درد تداخل پیدا می‌کند و خطر خونریزی را افزایش می‌دهد.
- بیمار باید طبق دستور پزشک، معمولاً از نیمه شب قبل از جراحی، ناشتا باشد و از مصرف غذا و نوشیدنی خودداری کند.
نتیجه عمل جراحی تعویض مفصل زانو
نتیجه عمل جراحی تعویض مفصل زانو معمولاً برای اکثر بیماران بسیار مثبت است و منجر به بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی، کاهش درد و افزایش توانایی حرکت می‌شود. برخی از نتایج و فواید معمول این جراحی عبارتند از:
- کاهش یا از بین رفتن درد زانو
- بهبود دامنه حرکتی
- اصلاح تغییر شکل زانو
- کاهش نیاز به داروهای مسکن
- بهبود ثبات و ایمنی زانو
نتیجه‌گیری
جراحی تعویض مفصل زانو یکی از مؤثرترین روش‌ها برای افرادی است که از درد مزمن و ناتوانی در زانو رنج می‌برند. این عمل، با جایگزینی مفصل آسیب‌دیده با یک پروتز مصنوعی، امکان بازگشت به فعالیت‌های روزمره و بهبود تحرک را فراهم می‌کند.
اگرچه این جراحی با چالش‌هایی مانند نیاز به فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو و مراقبت‌های بعد از عمل همراه است، اما برای بسیاری از بیماران، بازدهی بالایی داشته و درد و ناراحتی را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد. پیش از تصمیم‌گیری نهایی، مشورت با پزشک متخصص و ارزیابی شرایط جسمانی خود از اهمیت بسیاری برخوردار است.
مراقبت از سلامت مفاصل، به‌ویژه زانوها، اهمیت زیادی در بهبود کیفیت زندگی دارد. اگر به دنبال بهترین دکتر تعویض مفصل زانو در تهران هستید، می‌توانید لیست پزشکان برتر را مشاهده کنید. یکی از متخصصان برجسته در این زمینه دکتر رضا توکلی است که با تجربه و مهارت خود خدمات درمانی پیشرفته‌ای ارائه می‌دهد.
