آرتروز شانه یکی از مشکلات شایع مفصلی است که به مرور زمان باعث ساییدگی غضروف‌ها و بروز درد و محدودیت در حرکت شانه می‌شود. اگر شانههایتان هنگام بلند کردن دست، چرخاندن بازو یا انجام فعالیت‌های ساده دچار درد، خشکی یا صداهای غیرعادی می‌شود، شاید درگیر این بیماری باشید.
این وضعیت نه‌تنها کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه در صورت بی‌توجهی، باعث تحلیل عملکرد طبیعی شانه می‌شود. شناخت دقیق علل، علائم و روش‌های درمانی به شما کمک می‌کند با این بیماری بهتر مقابله کنید و راهکارهای پیشگیری و مراقبت را هوشمندانه‌تر در برنامه خود بگنجانید. اگر نیاز به ویزیت یا هرگونه سوالی دارید با دکتر رضا توکلی بهترین متخصص ارتوپد در تهران تماس حاصل فرمایید.
مکانیسم بروز آرتروز در مفصل شانه
در آرتروز شانه، غضروف مفصل که وظیفه کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها را دارد به مرور زمان تحلیل می‌رود. این تحلیل باعث می‌شود استخوان‌های مفصل بدون محافظ به هم ساییده شوند که این مسئله باعث درد، التهاب، سفتی و کاهش دامنه حرکتی می‌شود. در پاسخ به این تخریب، بدن زائده‌های استخوانی به نام استئوفیت تولید می‌کند که این باعث بدتر شدن وضعیت شما می‌شود.
علت‌های ابتلا به آرتروز شانه
آرتروز شانه به دلایل مختلفی بروز می‌کند. برخی افراد به خاطر عوامل ژنتیکی یا تحت فشار قرار دادن مکرر مفصل، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. برخی از مهم‌ترین عوامل عبارتند از:
افزایش سن
با افزایش سن، غضروف‌های بدن به صورت طبیعی تحلیل می‌روند. شانه هم از این قاعده مستثنی نیست. به خاطر همین سالمندان بیشتر در معرض آرتروز شانه قرار دارند.
سابقه آسیب‌دیدگی
شکستگی، دررفتگی یا ضربات شدید به ناحیه شانه، حتی در سال‌های گذشته، زمینه‌ساز شروع آرتروز است.
حرکات تکراری مفصل
ورزشکارانی مثل پرتاب‌گرها یا کسانی که در مشاغل فیزیکی مکرراً از مفصل شانه استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند.
عوامل ژنتیکی
برخی افراد به‌طور ارثی با ضعف در بافت غضروفی یا سابقه خانوادگی آرتروز متولد می‌شوند و این می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد.
بیماری‌های التهابی
روماتیسم مفصلی، نقرس و سایر بیماری‌های التهابی به مرور باعث تحلیل غضروف و آرتروز شانه می‌شوند.
علائم شایع آرتروز شانه
آرتروز شانه علائم مشخصی دارد که در صورت بروز باید جدی گرفته شود. شدت علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما در بیشتر موارد با نشانه‌های زیر همراه است:
- درد مداوم یا افزایش‌یابنده در ناحیه شانه
- محدودیت حرکتی، خصوصاً در بالا بردن دست
- صدای تق‌تق یا خش‌خش هنگام حرکت دادن شانه
- خشکی مفصل، به‌ویژه پس از دوره‌های بی‌تحرکی
- احساس ضعف یا ناتوانی در نگه داشتن اشیاء
- تورم یا التهاب در ناحیه شانه
- درد شبانه که خواب را مختل می‌کند
راه‌های تشخیص آرتروز شانه
تشخیص آرتروز شانه بر اساس معاینه بالینی و ابزارهای تصویربرداری انجام می‌شود. پزشک با بررسی علائم و سوابق شما و انجام آزمایشات لازم، نوع و شدت آرتروز را مشخص می‌کند.
معاینه فیزیکی
پزشک با بررسی دامنه حرکتی، صدای مفصل و میزان درد بیمار، علائم اولیه را بررسی می‌کند.
تصویربرداری با اشعه X
رادیوگرافی می‌تواند کاهش فضای مفصلی، وجود استئوفیت و تغییرات استخوانی را نشان دهد.
MRI یا سی‌تی‌اسکن
در موارد خاص، برای بررسی دقیق‌تر ساختار مفصل و میزان تخریب غضروف از MRI یا سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شود.
تست خون
در صورتی که پزشک به آرتروز ناشی از بیماری‌های التهابی مشکوک باشد، آزمایش خون برای تشخیص روماتیسم یا نقرس انجام می‌شود.
روش‌های درمان آرتروز شانه
درمان آرتروز شانه با هدف کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل انجام می‌شود. در اکثر موارد، درمان ابتدا با روش‌های غیرجراحی مثل دارودرمانی، فیزیوتراپی، تمرینات ورزشی و تزریق داخل مفصلی شروع می‌شود. در صورتی که این روش‌ها موثر نباشند، جراحی تعویض مفصل شانه به‌عنوان آخرین راه‌حل مطرح می‌شود. درمان انتخابی برای هر فرد بر اساس شدت علائم و شرایط جسمانی مشخص می‌شود.
ورزش‌های مناسب برای آرتروز شانه
ورزش منظم به افزایش انعطاف‌پذیری، کاهش درد و تقویت عضلات اطراف مفصل شانه کمک می‌کند. البته ورزش برای آرتروز شانه تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شود تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.
- چرخش ملایم شانه به جلو و عقب
- بالا بردن دست‌ها به‌صورت ایزومتریک تا سطح شانه
- کشش عضلات بازو با کمک دیوار
- حرکت آونگی بازو
- تمرین با کش‌های مقاومتی سبک
- حرکات دایره‌ای با دست صاف در حالت نشسته
- تمرین تقویتی با وزنه‌های سبک برای عضلات دلتوئید
پیشگیری از آرتروز شانه
گرچه نمی‌توان به‌طور کامل از بروز آرتروز شانه جلوگیری کرد، اما با رعایت برخی اصول می‌توان احتمال ابتلا را کاهش داد.
- حفظ وزن متعادل
اگر وزنتان زیاد باشد، فشار بیشتری به مفاصل وارد می‌شود؛ حتی مفصل شانه هم از این فشار بی‌نصیب نمی‌ماند. با کنترل وزن، فشار غیرضروری را از روی مفاصل‌تان کم می‌کنید و عملکرد طبیعی شانه‌تان را حفظ می‌کنید.
- انجام حرکات کششی روزانه
اگر هر روز چند دقیقه زمان برای حرکات کششی بگذارید، انعطاف‌پذیری مفصل شانه شما افزایش پیدا می‌کند و احتمال خشکی و درد کاهش می‌یابد. حرکات ساده کششی، به گردش خون در مفصل هم کمک می‌کند.
- اجتناب از حرکات تکراری و سنگین با مفصل شانه
بلند کردن بار سنگین یا انجام حرکات یکنواخت مثل جارو کردن زیاد یا کارهای دستی سنگین، باعث ساییدگی زودرس مفصل شانه می‌شود. پس بهتر است در انجام چنین کارهایی دقت و تعادل داشته باشید.
- استفاده صحیح از مفصل در فعالیت‌های ورزشی و شغلی
اگر ورزش می‌کنید یا شغلتان به کارهای فیزیکی مربوط است، باید طرز استفاده از دست‌ها و شانه‌ها را یاد بگیرید. حرکات غلط باعث آسیب و التهاب در مفصل می‌شوند.
- تقویت عضلات شانه با ورزش‌های مناسب
عضلات قوی‌تر بهتر از مفاصل محافظت می‌کنند. با انجام تمریناتی مثل بالا بردن بازو با وزنه سبک یا حرکات کششی مقاومتی، می‌توانید عضلات اطراف شانه را تقویت و از مفصل در برابر آسیب محافظت کنید.
- مراجعه به پزشک در صورت بروز دردهای مکرر یا ناپایدار
اگر چند روز متوالی احساس درد، سفتی یا صدا در شانه داشتید، آن را نادیده نگیرید. تشخیص زودهنگام از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند و شما را زودتر به مسیر درمانی درست هدایت کند.
- پرهیز از نشستن‌های طولانی بدون تحرک
نشستن طولانی‌مدت، آن‌هم بدون حرکت دادن شانه‌ها، باعث خشکی و کاهش انعطاف‌پذیری مفصل می‌شود. اگر پشت میز کار می‌کنید، هر یک ساعت چند دقیقه بلند شوید و کمی شانههایتان را حرکت دهید.
- اصلاح وضعیت بدنی در هنگام نشستن و ایستادن
طرز نشستن یا ایستادن شما تاثیر زیادی روی سلامت شانه دارد. قوز نکنید، شانه‌ها را عقب نگه دارید و در حین کار، سعی کنید وضعیت بدنی‌تان را مرتب اصلاح کنید تا فشار کمتری به مفاصل وارد شود.
به دنبال مشاوره تخصصی ارتوپدی هستید؟
دکتر رضا توکلی، یکی از بهترین متخصصان ارتوپدی در تهران، آماده ارائه خدمات تشخیصی و درمانی در زمینه مشکلات استخوان، مفاصل و آسیب‌های اسکلتی عضلانی است. برای دریافت نوبت یا مشاوره، کافی‌ست با یک کلیک تماس بگیرید.
سوالات متداول
خیر، درمان قطعی برای آرتروز شانه وجود ندارد، اما با درمان‌های مناسب می‌توان علائم را به‌طور چشمگیر کنترل و کیفیت زندگی را افزایش داد.
آرتروز یک بیماری تخریبی مفصل است که به‌تدریج غضروف را فرسایش می‌دهد، درحالی‌که روماتیسم یک بیماری خودایمنی است که به مفاصل حمله می‌کند و ممکن است همزمان مفاصل متعددی را درگیر کند.
بله، فیزیوتراپی یکی از موثرترین راهکارهای کنترل علائم آرتروز شانه است. تمرینات و تکنیک‌های دستی می‌توانند به بهبود حرکت و کاهش درد کمک کنند.
مدت زمان بهبودی بستگی به شدت آرتروز، نوع درمان و همکاری بیمار دارد. برخی بیماران در عرض چند هفته با فیزیوتراپی احساس بهبود می‌کنند، درحالی‌که موارد شدید ممکن است ماه‌ها زمان ببرد.
