مراقبت بعد از دررفتگی کتف اولین و مهم‌ترین قدم برای جلوگیری از آسیب مجدد و بازگشت کامل عملکرد شانه است. بسیاری از افراد پس از جا انداختن مفصل، تصور می‌کنند درمان پایان یافته، اما بخش اصلی مسیر تازه آغاز شده است.
در این مقاله، به بررسی تمام نکاتی که باید در دوران نقاهت رعایت کنید، از استراحت و بستن مفصل گرفته تا فیزیوتراپی و بازگشت به فعالیت‌های روزمره، می‌پردازیم.
اقدامات اولیه پس از جا انداختن کتف
پس از جا انداختن کتف، اقدامات زیر را دنبال کنید:
۱. استراحت دادن به شانه
بعد از درمان دررفتگی مکرر شانه، اولین و مهم‌ترین اقدام، استراحت دادن به مفصل آسیب‌دیده است. باید از هرگونه فعالیتی که باعث حرکت ناگهانی شانه می‌شود، اجتناب کنید. این کار به کاهش التهاب و درد کمک می‌کند و اجازه می‌دهد بافت‌های اطراف مفصل ترمیم شوند.
۲. استفاده از اسلینگ یا آتل
پزشک معمولاً توصیه می‌کند برای مدتی، شانه با استفاده از اسلینگ (آویز شانه‌ای) یا آتل در وضعیت ثابتی نگه داشته شود. استفاده صحیح از این وسایل باعث کاهش فشار روی مفصل شده و روند بهبودی را تسریع می‌کند. مدت زمان استفاده معمولاً بین ۱ تا ۳ هفته است و بستگی به شدت آسیب دارد.
۳. کنترل درد و التهاب
برای کنترل درد و کاهش التهاب، طی ۲۴ تا ۷۲ ساعت اول بهتر است از کمپرس سر +د استفاده کنید. همچنین داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، طبق نظر پزشک می‌توانند مؤثر باشند.
مراقبت‌های خانگی و نکات روزمره بعد از جا انداختن کتف
در ادامه مراقبت بعد از دررفتگی کتف که در خانه باید رعایت کنید را بررسی می‌کنیم:
۱. نحوه خوابیدن
بهترین حالت خواب برای مراقبت بعد از دررفتگی کتف، خوابیدن به پشت و قرار دادن یک بالش کوچک زیر آرنج است تا شانه در موقعیت راحت‌تری قرار گیرد. از خوابیدن به پهلویی که شانه آسیب دیده در آن قرار دارد، به‌طور کامل پرهیز کنید.
۲. هنگام استحمام
تا زمانی که پزشک اجازه نداده، نباید اسلینگ را هنگام استحمام باز کنید. بهتر است از دوش دستی استفاده کنید و حتماً از کسی برای شست‌وشو کمک گرفته شود تا از لغزش و حرکات ناگهانی جلوگیری شود.
۳. محدودیت فعالیت
بلند کردن اجسام سنگین، حرکات بالای سر و رانندگی در هفته‌های اول باید به‌طور کامل متوقف شود. حتی پس از برداشتن اسلینگ، نباید شانه را بدون مشورت پزشک یا فیزیوتراپیست به‌طور کامل درگیر فعالیت‌های فیزیکی کرد.
فیزیوتراپی و تمرینات توان‌بخشی بعد از جا انداختن کتف
برای رعایت مراقبت بعد از دررفتگی کتف باید فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی برای آسیب شانه انجام دهید. در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم:
۱. زمان شروع
تمرینات توان‌بخشی برای مراقبت بعد از دررفتگی کتف معمولاً بعد از پایان دوران استراجت آغاز می‌شوند. هدف این تمرینات، بازگرداندن دامنه حرکتی، تقویت عضلات اطراف شانه و کاهش احتمال دررفتگی مجدد است. آغاز تمرینات باید حتماً زیر نظر فیزیوتراپیست صورت گیرد.
۲. تمرینات اولیه
تمرینات اولیه بسیار ساده‌اند و هدف آنها حفظ دامنه حرکتی بدون وارد کردن فشار است. تمریناتی مانند خم و راست کردن آرنج، بالا آوردن دست تا ارتفاع شانه با کمک دیوار یا استفاده از طناب کشی سبک از جمله تمرینات مؤثر اولیه هستند.
۳. تمرینات تقویتی
در مراحل بعد، تمرینات تقویتی به برنامه افزوده می‌شود تا عضلات گرداننده شانه (Rotator cuff) تقویت شوند. این مرحله حیاتی است، زیرا عضلات قوی‌تر می‌توانند از مفصل در برابر آسیب مجدد محافظت کنند.
نکات سبک زندگی و تغذیه برای مراقبت بعد از دررفتگی کتف
پس از بهبودی ظاهری، ممکن است بتوانید مانند گذشته فعالیت کنید، اما عجله در بازگشت به ورزش یا فعالیت‌های بدنی سنگین می‌تواند خطر دررفتگی مجدد را افزایش دهد. بازگشت به فعالیت‌های قبلی باید تدریجی و طبق برنامه توان‌بخشی پس از مراقبت بعد از دررفتگی کتف باشد.
همچنین مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین، ویتامین C و روی به بازسازی بافت‌ها کمک می‌کند. خوردن میوه‌های تازه، سبزیجات، ماهی، تخم‌مرغ و آجیل می‌تواند در بهبود سریع‌تر نقش مؤثری داشته باشد.
بسیار خوب، در ادامه بخش دوم مقاله مراقبت بعد از دررفتگی کتف را تقدیم می‌کنم. این بخش ادامه همان لحن ساده، رسمی و کاربردی بخش اول است و محتوای آن مکمل راهنمای کامل مراقبت‌هاست.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در طول دوره نقاهت، توجه به علائم هشداردهنده و مراقبت بعد از دررفتگی کتف بسیار اهمیت دارد. گاهی اوقات ممکن است روند بهبودی طبق انتظار پیش نرود یا عوارضی ایجاد شود که نیاز به مداخله پزشکی دارد.
نشانه‌هایی که در دوران مراقبت بعد از دررفتگی کتف باید جدی بگیرید:
- درد شدید و مداوم با وجود مصرف دارو
- بی‌حسی یا گزگز در دست و انگشتان
- تورم زیاد و ماندگار اطراف مفصل
- احساس بی‌ثباتی یا لق بودن شانه
- ناتوانی در حرکت‌دادن بازو حتی پس از پایان دوران بی‌حرکتی
در صورت بروز هر یک از این علائم، باید در اسرع وقت به پزشک یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید.
بازگشت به زندگی عادی و فعالیت‌های ورزشی
اگر کارتان سبک و به اصطلاح پشت میزی است، معمولا می‌توانید پس از یک تا دو هفته با رعایت احتیاط به کار خود بازگردید. اما مشاغلی که نیاز به فعالیت بدنی دارند، بسته به شدت آسیب، بین ۴ تا ۸ هفته نیاز به استراحت و توان‌بخشی دارند.
ورزشکاران باید با نظر پزشک و پس از طی کامل مراحل فیزیوتراپی به تمرینات بازگردند. بازگشت زودهنگام می‌تواند خطر دررفتگی مجدد را افزایش دهد. در اغلب موارد، بازگشت به ورزش سبک ۸ تا ۱۲ هفته بعد از آسیب و ورزش‌های شدیدتر پس از ۴ تا ۶ ماه امکان‌پذیر است.
پیشگیری از دررفتگی با رعایت مراقبت‌های لازم
یکی از شایع‌ترین مشکلات بیماران پس از اولین دررفتگی، احتمال تکرار آن است. این اتفاق به‌ویژه در افراد جوان‌تر (زیر ۳۰ سال) و ورزشکار بیشتر است. برای پیشگیری از آن:
- تمرینات تقویتی عضلات شانه را به‌طور منظم انجام دهید
- از حرکات چرخشی ناگهانی شانه خودداری کنید
- هنگام ورزش از محافظ شانه یا نوارهای حمایتی استفاده کنید
- از بلند کردن اجسام سنگین بالاتر از سطح شانه پرهیز نمایید
مراقبت بعد از دررفتگی کتف، نقش مهمی در جلوگیری از عوارض و بهبود کامل مفصل ایفا می‌کند. استراحت کافی، استفاده از اسلینگ، رعایت نکات حرکتی، تغذیه مناسب، فیزیوتراپی به‌موقع و پرهیز از بازگشت زودهنگام به فعالیت‌های سنگین، همگی از نکات مهم مراقبتی هستند.
با رعایت این موارد، می‌توان تا حد زیادی احتمال دررفتگی مجدد را کاهش داد و شانه را به عملکرد طبیعی خود بازگرداند.
