جراحی تعویض مفصل زانو در سالمندان، مخصوصاً برای افراد بالای ۸۰ سال، می‌تواند پایانی برای دردهای مزمن و شروعی برای یک زندگی راحت‌تر باشد. برخلاف چیزی که خیلی‌ها فکر می‌کنند، این جراحی آن‌قدرها هم خطرناک نیست و در بیشتر موارد، نتایج فوق‌العاده‌ای دارد. هیچ‌کس دوست ندارد اسیر درد باشد یا برای کارهای روزمره به دیگران وابسته شود. سالمندان می‌خواهند مثل قبل راه بروند، خرید کنند، نوه‌هایشان را در آغوش بگیرند و بدون ترس از درد، زندگی کنند.
در این مقاله، همه چیز را درباره تعویض مفصل زانو بررسی می‌کنیم؛ اینکه چه کسانی به این جراحی نیاز دارند، چگونه انجام می‌شود و چه مراقبت‌هایی لازم دارد.
تعویض مفصل زانو در سالمندان چیست؟
جراحی تعویض مفصل زانو (Knee Replacement) نوعی جراحی ارتوپدی است که در آن مفصل زانوی آسیب‌دیده با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. این مفصل جدید معمولاً از فلز، پلاستیک و سرامیک ساخته شده و عملکردی شبیه به مفصل طبیعی دارد.
جراحی تعویض مفصل زانو در سالمندان به 2 صورت انجام می‌شود:
- تعویض کامل مفصل زانو: در این روش، کل مفصل زانو با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود.
- تعویض جزئی مفصل زانو: در این روش، فقط بخش آسیب‌دیده مفصل زانو تعویض می‌شود و قسمت‌های سالم دست‌نخورده باقی می‌ماند.
چرا سالمندان به تعویض مفصل زانو نیاز پیدا می‌کنند؟
با افزایش سن، مفاصل زانو دچار ساییدگی و تخریب می‌شوند. مهم‌ترین دلایل این تخریب عبارتند از:
- آرتروز (Osteoarthritis): رایج‌ترین دلیل نیاز به تعویض مفصل زانو، که باعث فرسایش غضروف می‌شود.
- روماتیسم مفصلی: بیماری خودایمنی که باعث التهاب و تخریب مفاصل می‌شود.
- آسیب‌های زانو در گذشته: شکستگی، پارگی رباط‌ها یا آسیب‌های دیگر که منجر به تخریب تدریجی مفصل می‌شود.
- اضافه‌وزن: فشار اضافی روی مفاصل، باعث فرسودگی سریع‌تر آنها می‌شود.
علائم و نشانه‌هایی که نشان می‌دهد زمان تعویض مفصل زانو فرا رسیده است
وقتی درد زانو هر روز شما را آزار می‌دهد، دیگر نمی‌توانید آن را نادیده بگیرید. علائمی وجود دارند که نشان می‌دهند مفصل زانو نیاز به تعویض دارد. این علائم را جدی بگیرید، چون ممکن است تنها راه برای بازگشت به زندگی بدون درد باشند.
- درد مزمن که با استراحت هم کاهش نمی‌یابد
- محدودیت در حرکت، به‌خصوص در بالا رفتن از پله‌ها یا خم کردن زانو
- تورم و التهاب در زانو
- صدای تق‌تق یا سایش هنگام حرکت زانو
- احساس ضعف یا لرزش در زانو هنگام ایستادن یا راه رفتن
نحوه جراحی تعویض مفصل زانو در سالمندان
برای جراحی تعویض مفصل زانو در سالمندان، ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی قرار می‌گیرد. سپس، جراح برشی در ناحیه زانو ایجاد می‌کند تا به مفصل آسیب‌دیده دسترسی پیدا کند. در این مرحله، بخش‌های آسیب‌دیده غضروف و استخوان برداشته می‌شود و مفصل جدید که از جنس فلز، پلاستیک یا سرامیک است، به جای آن قرار می‌گیرد. جراح پس از جاگذاری مفصل، محل برش را بخیه زده و عمل به پایان می‌رسد.
پس از جراحی، بیمار برای چند روز در بیمارستان بستری و تحت نظر قرار می‌گیرد تا از عوارض احتمالی مانند خونریزی یا عفونت جلوگیری شود. سپس با آغاز فیزیوتراپی، فرآیند بازتوانی و تقویت زانو شروع می‌شود تا بیمار به تدریج بتواند حرکت‌های عادی خود را از سر بگیرد. این مراحل، اگرچه به نظر سخت می‌آید، اما می‌تواند به شما کمک کند تا دوباره بدون درد و با آرامش به زندگی خود ادامه دهید.
مراقبت های قبل و بعد از جراحی تعویض مفصل زانو
| مراقبت‌های قبل از عمل | مراقبت‌های بعد از تعویض مفصل زانو |
| کنترل وزن برای کاهش فشار روی زانو | استفاده از واکر یا عصا در هفته‌های اول |
| انجام ورزش‌های مخصوص تقویت عضلات زانو | انجام فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و جلوگیری از خشکی مفصل |
| ترک سیگار و الکل برای بهبود سریع‌تر زخم‌ها | استفاده از داروهای ضد درد و ضد التهاب تجویزشده |
| مشورت با پزشک درباره داروهای مصرفی | رعایت تغذیه مناسب برای ترمیم سریع‌تر زخم‌ها |
فواید جراحی تعویض مفصل زانو برای سالمندان
جراحی تعویض مفصل زانو در سالمندان می‌تواند تحول بزرگی در زندگی آنها ایجاد کند. وقتی درد زانو زندگی روزمره را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، انجام حتی ساده‌ترین کارها هم دشوار می‌شود. اما بعد از این جراحی، بسیاری از سالمندان دوباره می‌توانند بدون درد راه بروند، از پله‌ها بالا بروند و حتی فعالیت‌های مورد علاقه‌شان را از سر بگیرند. این آزادی حرکت، نه تنها جسم آنها را شاداب‌تر می‌کند، بلکه روحیه‌شان را هم به کلی تغییر می‌دهد.
بهبودی بعد از تعویض مفصل زانو در سالمندان چقدر طول می‌کشد؟
بهبودی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو در سالمندان معمولاً چند ماه طول می‌کشد. در ابتدا، بیمار باید چند روز در بیمارستان بستری باشد تا تحت مراقبت‌های لازم قرار بگیرد و درد کنترل شود. بعد از ترخیص، مرحله بازتوانی و فیزیوتراپی آغاز می‌شود. در این دوره، سالمند با کمک فیزیوتراپیست به تدریج توانایی حرکت خود را باز می‌یابد و باید تمریناتی برای تقویت عضلات زانو انجام دهد. این فرایند معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد تا فرد به حالت طبیعی خود بازگردد.
با این حال، در برخی موارد، بهبودی کامل ممکن است بیشتر از این زمان ببرد. برخی سالمندان ممکن است حدود یک سال یا بیشتر زمان نیاز داشته باشند تا کاملاً بتوانند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند. ولی در کل با پیروی از دستورالعمل‌های پزشکی و فیزیوتراپی منظم، روند بهبودی به تدریج پیش می‌رود و درد کاهش می‌یابد.
سوالات متداول درباره تعویض مفصل زانو
دوره نقاهت جراحی تعویض مفصل در سالمندان چقدر طول می‌کشد؟
حدود ۶ تا ۱۲ هفته، اما بازگشت به فعالیت‌های عادی ممکن است چند ماه زمان ببرد.
آیا تعویض مفصل زانو دائمی است؟
مفصل‌های مصنوعی معمولاً ۱۵ تا ۲۰ سال عمر دارند.
آیا درد بعد از جراحی در سالمندان طبیعی است؟
بله، اما با گذشت زمان و فیزیوتراپی کاهش می‌یابد.
آیا سالمندان بالای ۷۰ سال می‌توانند این جراحی را انجام دهند؟
بله، به شرطی که وضعیت جسمانی و سلامت عمومی آنها مناسب باشد.
