آرتریت شانه یکی از بیماری‌های شایع مفصلی است که می‌تواند باعث درد، سفتی و محدودیت حرکت در مفصل شانه شود. این بیماری معمولاً به دلیل فرسایش تدریجی غضروف مفصل رخ می‌دهد، اما می‌تواند ناشی از التهاب، عفونت یا آسیب‌های قبلی نیز باشد.
این بیماری می‌تواند انجام فعالیت‌های روزمره مانند بلند کردن اشیا، پوشیدن لباس یا حتی استراحت را دشوار کند. شناخت علائم، دلایل و روش‌های درمانی این بیماری به افراد کمک می‌کند تا در مراحل اولیه اقدامات لازم را برای مدیریت آن انجام دهند.
آرتریت شانه چیست؟
آرتریت شانه نوعی التهاب و تخریب تدریجی مفصل شانه است که به‌مرورزمان باعث درد و کاهش دامنه حرکتی می‌شود. این بیماری می‌تواند در اثر ساییدگی غضروف (آرتروز)، بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، آسیب های شانه از نوع مفصلی یا عفونت ایجاد شود. با از بین رفتن تدریجی غضروف محافظ، استخوان‌های مفصل به یکدیگر ساییده می‌شوند که منجر به التهاب، درد و در نهایت کاهش عملکرد شانه می‌شود.
در مراحل اولیه، فرد ممکن است تنها هنگام حرکت شانه احساس ناراحتی کند، اما با پیشرفت بیماری، درد حتی در حالت استراحت نیز باقی می‌ماند. همچنین، التهاب و تشکیل زائده‌های استخوانی می‌تواند موجب سفتی و محدودیت حرکت مفصل شود. بسته به نوع آرتریت، علائم می‌توانند از تدریجی و خفیف تا ناگهانی و شدید متغیر باشند. تشخیص به‌موقع و مدیریت صحیح این بیماری نقش مهمی در کاهش علائم و حفظ عملکرد شانه دارد.
انواع آرتریت شانه
آرتریت مفصل شانه به التهاب و تخریب تدریجی غضروف مفصل شانه گفته می‌شود که می‌تواند باعث درد، سفتی و کاهش دامنه حرکتی شود. انواع آرتریت روماتوئید شانه شامل موارد زیر است:
۱. آرتروز (استئوآرتریت)
شایع‌ترین نوع آرتریت شانه که به دلیل فرسایش تدریجی غضروف مفصلی ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً در افراد مسن دیده می‌شود و با درد، سفتی و کاهش دامنه حرکتی همراه است.
۲. آرتریت روماتوئید
یک بیماری خودایمنی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم، از جمله مفاصل شانه، حمله می‌کند. این نوع آرتریت معمولاً هر دو شانه را درگیر کرده و باعث التهاب، تورم و درد مزمن می‌شود.
۳. آرتریت پس از ضربه (Post-Traumatic Arthritis)
این نوع آرتریت در اثر آسیب‌های قبلی مانند شکستگی، دررفتگی یا ضربه‌های شدید به شانه ایجاد می‌شود. آسیب به غضروف یا استخوان مفصل می‌تواند باعث تخریب تدریجی آن و بروز علائم آرتریت شود.
۴. آرتریت سپتیک (عفونی)
این نوع آرتریت ناشی از عفونت باکتریایی در مفصل شانه است که می‌تواند به سرعت باعث تخریب مفصل شود. علائم شامل درد شدید، تورم، قرمزی و تب است و نیاز به درمان فوری با آنتی‌بیوتیک دارد.
۵. آرتریت التهابی دیگر (مانند نقرس و آرتریت پسوریاتیک)
برخی بیماری‌های التهابی مانند نقرس و آرتریت پسوریاتیک نیز می‌توانند مفصل شانه را درگیر کنند. نقرس به دلیل تجمع اسید اوریک در مفصل و آرتریت پسوریاتیک به دلیل التهاب مرتبط با بیماری پسوریازیس ایجاد می‌شود.
آرتریت شانه چه علائمی دارد؟
این بیماری با علائم متنوعی همراه است که به‌مرورزمان شدت می‌یابند. درد یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های این بیماری است که معمولاً با حرکت شانه افزایش پیدا می‌کند و در موارد پیشرفته حتی در حالت استراحت نیز وجود دارد. افراد مبتلا ممکن است احساس سفتی و کاهش دامنه حرکتی در شانه داشته باشند که انجام فعالیت‌های روزمره مانند پوشیدن لباس، بلند کردن اشیا یا شانه زدن موها را دشوار می‌کند.
همچنین، التهاب مفصل می‌تواند باعث تورم و در برخی موارد ایجاد صداهای غیرطبیعی مانند سایش یا تق‌تق هنگام حرکت شانه شود. در آرتریت‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، ممکن است علائم عمومی‌تری مانند خستگی، ضعف و تورم در هر دو شانه دیده شود.
چه عواملی باعث بروز آرتریت شانه می‌شوند؟
آرتریت شانه می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. شایع‌ترین علت آن تخریب تدریجی غضروف مفصل در اثر افزایش سن (آرتروز) است. آسیب‌های قبلی مانند شکستگی، دررفتگی یا پارگی تاندون‌ها نیز می‌توانند منجر به آرتریت پس از ضربه شوند. بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید باعث حمله سیستم ایمنی به مفاصل شده و منجر به التهاب و تخریب آن‌ها می‌شود.
همچنین، عفونت‌های باکتریایی (آرتریت سپتیک) و برخی بیماری‌های متابولیکی مانند نقرس و پسوریازیس می‌توانند زمینه‌ساز این بیماری باشند. علاوه بر این، عوامل ژنتیکی، اضافه‌وزن و فعالیت‌های سنگین و مداوم می‌توانند خطر بروز آرتریت شانه را افزایش دهند.
چگونه می‌توان آرتریت شانه را تشخیص داد؟
تشخیص آرتریت شانه بر اساس بررسی علائم، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. پزشک ابتدا دامنه حرکتی و میزان درد بیمار را ارزیابی کرده و در صورت مشکوک بودن به آرتریت، آزمایش‌های تکمیلی تجویز می‌کند. تصویربرداری با اشعه ایکس می‌تواند کاهش فضای مفصلی، زائده‌های استخوانی (استئوفیت) و تغییرات دژنراتیو را نشان دهد.
در موارد پیچیده‌تر، MRI برای بررسی دقیق‌تر بافت‌های نرم و CT اسکن برای ارزیابی استخوان‌ها استفاده می‌شود. آزمایش‌های خونی نیز ممکن است برای تشخیص انواع التهابی آرتریت مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس انجام شوند. در برخی موارد، نمونه‌برداری از مایع مفصلی نیز برای بررسی عفونت یا وجود کریستال‌های اسید اوریک مفید است.
آیا آرتریت شانه قابل پیشگیری است؟
اگرچه نمی‌توان به‌طور کامل از این بیماری کرد، اما با رعایت برخی اقدامات می‌توان خطر ابتلا به آن را کاهش داد. حفظ وزن مناسب یکی از مهم‌ترین عوامل در کاهش فشار روی مفاصل است. داشتن یک سبک زندگی فعال و انجام تمرینات تقویتی و کششی برای شانه می‌تواند از تحلیل رفتن عضلات و مفصل جلوگیری کند.
اجتناب از حرکات مکرر و سنگین که باعث فرسایش مفصل می‌شوند نیز مهم است. در صورت بروز آسیب‌های شانه، درمان سریع و توان‌بخشی مناسب می‌تواند از پیشرفت این بیماری جلوگیری کند. همچنین، کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند آرتریت روماتوئید و نقرس از طریق درمان دارویی و رژیم غذایی مناسب می‌تواند در پیشگیری از این بیماری مؤثر باشد.
روش‌های درمان آرتریت شانه چیست؟
درمان آرتریت شانه بسته به شدت بیماری و علت زمینه‌ای آن می‌تواند شامل روش‌های غیرتهاجمی تا جراحی باشد. در مراحل اولیه، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب تجویز می‌شوند. تزریق کورتیکواستروئیدها می‌تواند به کاهش التهاب شدید کمک کند. فیزیوتراپی نقش مهمی در حفظ دامنه حرکتی و تقویت عضلات اطراف شانه دارد. در برخی موارد، تزریق هیالورونیک اسید برای بهبود روان‌کنندگی مفصل انجام می‌شود.
اگر درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند و بیمار دچار درد شدید و محدودیت عملکردی شود، گزینه‌های جراحی مطرح می‌شوند. آرترسکوپی برای تمیز کردن مفصل و برداشتن زائده‌های استخوانی در مراحل اولیه کاربرد دارد. در موارد پیشرفته‌تر، جراحی تعویض مفصل شانه (آرتروپلاستی) بهترین گزینه برای بازگرداندن عملکرد مفصل است.
سخن آخر
در نهایت، آرتریت شانه یک بیماری شایع است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی افراد بگذارد. تشخیص زودهنگام و اتخاذ روش‌های درمانی مناسب، از جمله تغییر سبک زندگی، فیزیوتراپی، دارودرمانی و در موارد پیشرفته جراحی، می‌تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد شانه کمک کند.
همچنین، حفظ فعالیت بدنی منظم و رعایت توصیه‌های پزشکی نقش مهمی در مدیریت این بیماری دارد. با رویکردی صحیح و مراقبت مداوم، می‌توان اثرات این بیم را کاهش داد و از محدودیت‌های حرکتی ناشی از آن پیشگیری کرد.
