گیر افتادگی شانه یکی از شایع‌ترین مشکلات مربوط به مفصل شانه است که بسیاری از افراد، به‌ویژه ورزشکاران، کارمندان و افرادی که فعالیت‌های تکراری با دست انجام می‌دهند، با آن مواجه می‌شوند. این عارضه باعث درد، محدودیت حرکتی و گاهی حتی اختلال در خواب شبانه می‌شود.
شناخت به‌موقع این مشکل، تشخیص دقیق و شروع درمان زیر نظر پزشک متخصص، نقش مهمی در جلوگیری از آسیب‌های بیشتر شانه دارد. در این مقاله، هر آنچه که باید از این عارضه بدانید را بررسی می‌کنیم؛ از علائم و علت‌ها گرفته تا راه‌های درمان و پیشگیری.
گیر افتادگی شانه چیست؟
گیر افتادگی شانه یا Shoulder Impingement Syndrome به حالتی گفته می‌شود که تاندون‌ها یا بورس‌های شانه هنگام بالا آوردن دست، بین استخوان‌های شانه گیر می‌کنند. این وضعیت باعث التهاب و درد در ناحیه شانه می‌شود و اگر درمان نشود، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مثل پارگی تاندون شانه منجر شود.
در این حالت، فضای بین استخوان بازو و استخوان شانه (آکرومیون) کاهش می‌یابد و تاندون‌های روتاتور کاف که نقش مهمی در حرکات شانه دارند، تحت فشار قرار می‌گیرند.
علائم گیر افتادگی شانه
شایع‌ترین علائم گیر افتادگی شانه، درد هنگام بالا بردن دست یا انجام فعالیت‌هایی مانند شانه کردن مو، لباس پوشیدن یا برداشتن اشیا از قفسه است. در ادامه برخی از علائم مهم را بررسی می‌کنیم:
- درد مبهم و تدریجی در ناحیه جلوی شانه یا بازو
- درد شبانه، به‌ویژه هنگام خوابیدن روی شانه درگیر
- محدودیت در بالا بردن یا چرخاندن دست
- صدای تق‌تق یا احساس گیر کردن هنگام حرکت
- ضعف در بازو و شانه، مخصوصاً هنگام بالا نگه داشتن دست
اگر این علائم بیش از چند روز ادامه داشته باشند یا شدت آن‌ها افزایش یابد، حتماً باید به پزشک ارتوپد مراجعه شود.
چه عواملی باعث گیر افتادگی شانه می‌شوند؟
گیر افتادگی شانه معمولاً به‌دلیل عوامل ساختاری و حرکتی ایجاد می‌شود. مهم‌ترین علل عبارتند از:
1. حرکات تکراری و بیش‌ازحد
افرادی که به‌صورت روزانه حرکات تکراری با دست انجام می‌دهند (مانند نقاش‌ها، کارگران ساختمانی، ورزشکاران والیبال و شناگران)، بیشتر در معرض ابتلا هستند.
2. التهاب یا آسیب تاندون روتاتور کاف
التهاب یا پارگی جزئی در تاندون‌های روتاتور کاف می‌تواند باعث کاهش فضای حرکتی و در نتیجه گیر افتادگی شود.
3. ساختار استخوانی شانه
در برخی افراد، استخوان آکرومیون به‌شکل خاصی رشد کرده که فضای کمتری برای عبور تاندون‌ها باقی می‌گذارد.
4. افزایش سن
با بالا رفتن سن، احتمال تحلیل رفتن بافت‌های اطراف مفصل شانه افزایش می‌یابد و زمینه‌ساز گیر افتادگی می‌شود.
5. وضعیت نادرست بدن
نشستن یا ایستادن نادرست در طول روز (مثل قوز کردن طولانی‌مدت) می‌تواند باعث تغییر در حرکت طبیعی شانه و ایجاد فشار بیشتر روی تاندون‌ها شود.
چگونه می‌توان گیر افتادگی شانه را تشخیص داد؟
پزشک متخصص ابتدا با بررسی شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی دقیق، احتمال گیر افتادگی را بررسی می‌کند. برخی از تست‌های ساده بالینی مانند Neer Test یا Hawkins Test برای تشخیص این سندروم استفاده می‌شوند.
در صورت لزوم، برای اطمینان بیشتر از روش‌های تصویربرداری زیر استفاده می‌شود:
- MRI: برای بررسی وضعیت تاندون‌ها و بورس‌ها
- سونوگرافی: ارزیابی التهاب و حرکت تاندون‌ها
- رادیوگرافی (X-ray): بررسی ساختار استخوانی شانه
طبق گفته سایت کلینیک مایو (Mayo Clinic):
«تشخیص زودهنگام و درمان مناسب گیر افتادگی شانه، می‌تواند از آسیب‌های دائمی به تاندون‌ها و نیاز به جراحی پیشگیری کند.»
روش‌های درمان گیر افتادگی شانه
درمان گیر افتادگی تاندون شانه بستگی به شدت علائم، مدت زمان بروز مشکل و وضعیت عمومی مفصل دارد. خوشبختانه بیشتر موارد با درمان‌های غیرجراحی بهبود می‌یابند.
1. درمان‌های غیرجراحی
الف) دارودرمانی
استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب مفید است.
ب) فیزیوتراپی
یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی، انجام تمرینات مخصوص تقویت عضلات شانه و بازسازی دامنه حرکتی است. تمرینات باید زیر نظر فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص انجام شوند.
ج) تزریق کورتیزون
در مواردی که درد شدید است یا به درمان اولیه پاسخ نمی‌دهد، تزریق داروی ضدالتهاب به داخل مفصل شانه می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
دکتر رضا توکلی، بهترین متخصص ارتوپد می‌گوید:
«تمرینات فیزیوتراپی هدفمند، اغلب مؤثرتر از هر روش دیگری در کنترل علائم گیر افتادگی هستند، به‌ویژه اگر زود شروع شوند.»
2. درمان جراحی
اگر پس از ۳ تا ۶ ماه درمان غیرجراحی، بهبودی حاصل نشود یا پارگی تاندون وجود داشته باشد، به احتمال زیاد باید جراحی انجام شود.
جراحی معمولاً به‌صورت آرتروسکوپی شانه انجام می‌شود. در این روش، با ایجاد برش‌های کوچک، فضای بین استخوان‌ها افزایش می‌یابد و بافت‌های آسیب‌دیده ترمیم می‌شوند. دوران نقاهت بعد از این جراحی معمولاً کوتاه است، به‌ویژه اگر فیزیوتراپی پس از آن به خوبی انجام شود.
چگونه از گیر افتادگی شانه پیشگیری کنیم؟
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، به‌ویژه در مورد مشکلات مفصلی مانند گیر افتادگی شانه که به‌مرور و در اثر حرکات تکراری یا وضعیت نامناسب بدن ایجاد می‌شود. برخی از راهکارهای ساده اما مؤثر عبارتند از:
1. انجام تمرینات کششی و تقویتی
تمرین‌های منظم برای تقویت عضلات اطراف شانه، گردن و بالاتنه باعث می‌شود تاندون‌ها بهتر حرکت کرده و کمتر تحت فشار قرار بگیرند. ورزش‌هایی مانند شنا، یوگا و تمرینات روتاتور کاف با راهنمایی متخصص مفید هستند.
2. اصلاح وضعیت بدن
سعی کنید هنگام نشستن یا کار با کامپیوتر قوز نکنید و شانه‌هایتان را به عقب نگه دارید. همچنین ارتفاع مناسب میز و صندلی در محیط کار بسیار مهم است.
3. اجتناب از حرکات تکراری شدید
در صورت امکان، حرکات مکرر شانه را کاهش دهید یا در فواصل زمانی منظم به شانه خود استراحت بدهید. اگر شغلتان مستلزم استفاده زیاد از دست‌هاست، تمرینات کششی بین کار انجام دهید.
4. گرم کردن قبل از ورزش
ورزش بدون گرم‌کردن بدن، به‌خصوص مفاصل، می‌تواند به تاندون‌های شانه آسیب وارد کند. چند دقیقه کشش و چرخش نرم شانه قبل از تمرین ورزشی توصیه می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک متخصص مراجعه کرد؟
بسیاری از افراد دردهای شانه را جدی نمی‌گیرند و آن را به خستگی یا گرفتگی عضلات نسبت می‌دهند. اما باید توجه داشت که تأخیر در درمان گیر افتادگی شانه می‌تواند منجر به پارگی تاندون یا خشکی شدید مفصل شود. اگر با علائم زیر روبرو هستید، بهتر است در اسرع وقت با پزشک ارتوپد مشورت کنید:
- درد شانه بیش از ۷ تا ۱۰ روز ادامه دارد
- هنگام بالا بردن دست، درد شدید احساس می‌کنید
- توانایی انجام فعالیت‌های روزمره کاهش یافته
- شانه در شب دچار درد شده و خواب را مختل کرده است
- حرکات شانه با صدا یا احساس گیر کردن همراه است
به طور کلی گیر افتادگی شانه مشکلی شایع اما قابل درمان است. اگر به موقع تشخیص داده شود، با درمان‌های ساده و فیزیوتراپی می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. اما تأخیر در پیگیری و نادیده گرفتن علائم، می‌تواند مفصل شانه را دچار آسیب‌های دائمی کند.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با علائم این مشکل مواجه هستید، بهتر است وقت را از دست ندهید و برای بررسی دقیق‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید. دکتر رضا توکلی با تجربه بالا در زمینه درمان‌های شانه، می‌تواند همراه مطمئنی در مسیر بهبودی شما باشد.
دکتر توکلی از جدیدترین متدهای درمانی غیرجراحی و در صورت نیاز، روش‌های جراحی کم‌تهاجمی برای درمان گیر افتادگی شانه استفاده می‌کند
پرسش‌های رایج درباره گیر افتادگی شانه
بله، در بیشتر موارد، تمرینات فیزیوتراپی هدفمند به کاهش التهاب، افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از نیاز به جراحی کمک می‌کند.
تعداد جلسات بسته به شدت آسیب متفاوت است، اما معمولاً بین ۸ تا ۱۲ جلسه برای بهبودی نسبی کافی است. البته رعایت تمرینات در منزل نیز بسیار مهم است.
در برخی موارد خفیف، با استراحت و اصلاح وضعیت، علائم کاهش می‌یابد. اما اگر درد طولانی یا شدید باشد، بدون درمان تخصصی احتمال بهبود کامل پایین است.
بله، پس از پایان دوره درمان و فیزیوتراپی، با تأیید پزشک می‌توانید به فعالیت‌های ورزشی بازگردید، البته با رعایت اصول صحیح گرم‌کردن و حرکات کنترل‌شده.
