پارگی تاندون شانه به معنای آسیب‌دیدگی یک یا چند تاندون از گروه عضلات روتاتور کاف است. این عضلات و تاندون‌هایشان، مفصل شانه را احاطه کرده، به پایداری آن کمک می‌کنند و حرکات چرخشی و بالا بردن دست را ممکن می‌سازند. این آسیب، که می‌تواند جزئی یا کامل باشد، معمولا با درد، ضعف و محدودیت حرکتی در شانه خود را نشان می‌دهد. علل آن شامل آسیب‌های ناگهانی مانند زمین خوردن یا فرسایش تدریجی به دلیل حرکات تکراری و افزایش سن است.
پارگی تاندون شانه چیست؟
پارگی تاندون شانه آسیبی است که به یک یا چند تاندون از گروه عضلات روتاتور کاف (Rotator Cuff) وارد می‌شود. روتاتور کاف گروهی متشکل از چهار عضله و تاندون‌های آن‌هاست که مفصل شانه را احاطه کرده، به پایداری آن کمک و حرکات چرخشی و بالا بردن دست را ممکن می‌کنند.
این تاندون‌ها سر استخوان بازو را به استخوان کتف متصل می‌کنند. وقتی یکی از این تاندون‌ها دچار پارگی می‌شود، فرد ممکن است درد، ضعف و محدودیت حرکتی در شانه خود حس کند. این آسیب می‌تواند جزئی (تنها بخشی از تاندون آسیب دیده) یا کامل (تاندون به طور کامل از استخوان جدا شده) باشد و زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
علل و عوامل خطر
پارگی تاندون شانه می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد که به‌طور کلی به دو دسته آسیب‌های ناگهانی و فرسایش تدریجی تقسیم می‌شوند. علل اصلی پارگی تاندون شانه شامل موارد زیر است:
آسیب ناگهانی (تروما)
- زمین خوردن: افتادن روی بازوی کشیده یا ضربه مستقیم به شانه می‌تواند سبب پارگی تاندون شود.
- بلند کردن جسم سنگین: برداشتن ناگهانی یک جسم سنگین یا با حرکت پرتابی می‌تواند فشار زیادی به تاندون‌ها وارد کند.
- آسیب‌های ورزشی: ورزش‌هایی که حرکات مکرر بالای سر دارند (مانند والیبال، تنیس، بیسبال، وزنه‌برداری) یا ورزش‌های تماسی، فرد را مستعد این آسیب می‌کنند. گاهی یک کشیدگی تاندون شانه شدید می‌تواند به پارگی منجر شود.
فرسایش تدریجی (دژنراتیو)
- حرکات تکراری بالای سر: انجام طولانی‌مدت کارهایی که نیازمند بالا بردن مکرر دست‌ها هستند (مانند نقاشی ساختمان یا نجاری) به مرور زمان تاندون‌ها را ضعیف و دچار فرسایش می‌کند.
- افزایش سن: با بالا رفتن سن، جریان خون به تاندون‌ها کاهش یافته و ساختار آن‌ها ضعیف‌تر می‌شود. این امر تاندون‌ها را مستعد پارگی می‌کند، حتی با یک آسیب جزئی. بیشتر موارد پارگی تاندون شانه در افراد بالای ۴۰ سال دیده می‌شود.
- خارهای استخوانی (استئوفیت): گاهی برجستگی‌های استخوانی کوچکی در زیر زائده آکرومیون کتف ایجاد می‌شود که می‌توانند هنگام حرکت دست به تاندون‌های روتاتور کاف ساییده شده و سبب التهاب یا پارگی آن‌ها شوند.
- عوامل ژنتیکی: برخی افراد ممکن است به دلایل وراثتی، ساختار تاندونی ضعیف‌تری داشته باشند.
- برخی بیماری‌ها: بیماری‌هایی مانند دیابت یا آرتریت روماتوئید می‌توانند خطر آسیب تاندون را افزایش دهند. همچنین، وضعیتی مانند رسوب کلسیم در تاندون شانه (تاندونیت کلسیفیک) نیز می‌تواند درد و التهاب ایجاد کند و گاهی با مشکلات تاندونی دیگر همراه باشد.
علائم پارگی تاندون شانه
علائم پارگی تاندون شانه معمولا به تدریج یا به طور ناگهانی پس از یک آسیب بروز می‌کنند و شدت آن‌ها به وسعت پارگی بستگی دارد. مهم‌ترین نشانه‌های این مشکل عبارتند از:
- درد شانه، به‌خصوص هنگام استراحت شبانه یا خوابیدن روی شانه آسیب‌دیده.
- ضعف در بازو هنگام بلند کردن اشیاء یا چرخاندن بازو برای انجام کارهای ساده روزمره مانند لباس پوشیدن یا شانه کردن مو
- محدودیت دامنه حرکتی در جهات مختلف، به‌ویژه بالا بردن دست به کنار یا جلو
- شنیدن صداهایی مانند تق‌تق یا ساییدگی (کرپیتوس) هنگام حرکت دادن شانه آسیب‌دیده
- حساسیت و تورم به‌خصوص پس از آسیب حاد
تشخیص پارگی تاندون شانه
تشخیص دقیق پارگی تاندون شانه برای انتخاب بهترین روش درمانی اهمیت زیادی دارد و معمولا توسط بهترین متخصص ارتوپد و از طریق ترکیبی از بررسی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و روش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. مراحل و روش‌های تشخیص عبارتند از:
- سابقه پزشکی و شرح حال: پزشک در مورد علائم شما، زمان شروع آن‌ها، چگونگی آسیب‌دیدگی (اگر وجود داشته باشد)، فعالیت‌های روزمره و شغلی، و سابقه بیماری‌های دیگر سوال خواهد کرد.
- معاینه فیزیکی:پزشک شانه شما را از نظر تورم، تغییر شکل یا حساسیت به لمس بررسی می‌کند.دامنه حرکتی فعال (حرکاتی که خودتان انجام می‌دهید) و غیرفعال (حرکاتی که پزشک دست شما را حرکت می‌دهد) ارزیابی می‌شود.
- روش‌های تصویربرداری:
- عکس ساده رادیوگرافی (X-ray): این روش خود پارگی تاندون را نشان نمی‌دهد، اما برای بررسی مشکلات استخوانی مانند خارهای استخوانی، آرتروز یا شکستگی‌های احتمالی که می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند، مفید است.
- سونوگرافی (Ultrasound): سونوگرافی یک روش در دسترس و بی دردسر برای مشاهده بافت‌های نرم از جمله تاندون‌هاست. این روش می‌تواند پارگی‌های روتاتور کاف را نشان دهد و امکان بررسی دینامیک شانه (مشاهده تاندون‌ها حین حرکت) را نیز دارد.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): ام‌آر‌آی دقیق‌ترین روش برای ارزیابی بافت‌های نرم شانه، از جمله تاندون‌ها، عضلات و لیگامان‌هاست. این روش می‌تواند اندازه، نوع (جزئی یا کامل) و محل دقیق پارگی را مشخص کند و همچنین آسیب‌های همراه دیگر را نیز نشان دهد.
روش‌های درمان پارگی تاندون شانه
روش درمان پارگی تاندون شانه به عوامل گوناگونی از جمله شدت و نوع پارگی، سن بیمار، سطح فعالیت، سلامت عمومی و مدت زمان بروز علائم بستگی دارد.
درمان‌های غیرجراحی
درمان‌های غیرجراحی اغلب اولین خط درمانی برای پارگی تاندون شانه هستند، به‌خصوص اگر پارگی جزئی باشد یا بیمار فعالیت بدنی زیادی نداشته باشد. این روش‌ها در بسیاری از بیماران به کاهش درد و بهبود عملکرد کمک می‌کنند.
استراحت
استراحت دادن به شانه آسیب‌دیده و پرهیز از فعالیت‌هایی که سبب تشدید درد می‌شوند، گام اول در درمان است. این کار به کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب بیشتر به تاندون کمک می‌کند.
داروهای ضد التهاب
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به کاهش درد و تورم ناشی از پارگی تاندون شانه کمک کنند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از ارکان اصلی درمان غیرجراحی پارگی تاندون شانه و همچنین کشیدگی تاندون شانه است. یک فیزیوتراپیست متخصص برنامه‌ای از تمرینات ورزشی خاص را برای بیمار طراحی می‌کند.
تزریق PRP و کورتون
تزریق کورتیکواستروئید (کورتون): تزریق کورتون به فضای اطراف تاندون ملتهب یا بورس شانه می‌تواند به سرعت التهاب و درد را کاهش دهد. این تزریق‌ها معمولا برای تسکین موقت درد شدید و امکان شروع فیزیوتراپی انجام می‌شوند.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP): پی‌آر‌پی روشی نوین‌تر است که در آن از خون خود بیمار، پلاسمای غنی از پلاکت جدا شده و به محل آسیب‌دیده تزریق می‌شود. پلاکت‌ها حاوی فاکتورهای رشد هستند که تصور می‌شود به ترمیم بافت کمک می‌کنند.
درمان جراحی
درمان جراحی برای پارگی تاندون شانه زمانی در نظر گرفته می‌شود که درد شدید و محدودیت عملکردی با وجود درمان‌های غیرجراحی ادامه داشته باشد، پارگی کامل و وسیع باشد، بیمار جوان و فعال باشد، یا آسیب به صورت ناگهانی (حاد) رخ داده باشد. هدف از جراحی تاندون شانه، ترمیم تاندون پاره شده و اتصال مجدد آن به استخوان است.رایج‌ترین روش جراحی، آرتروسکوپی شانه است.
برای تشخیص دقیق و درمان پارگی تاندون شانه، همین امروز از دکتر رضا توکلی، متخصص ارتوپدی، مشاوره تخصصی دریافت کنید.
مراقبت‌های بعد از درمان
مراقبت‌های بعد از درمان، چه غیرجراحی و چه جراحی، برای بهبودی کامل و موفقیت‌آمیز پارگی تاندون بسیار مهم است. نکات مهم مراقبتی عبارتند از:
- پیروی از دستورات پزشک: دقیقا طبق دستورات پزشک و فیزیوتراپیست عمل کنید.
- استفاده از آویز دست (اسلینگ): پس از جراحی یا گاهی در درمان غیرجراحی، برای محافظت از شانه و محدود کردن حرکات، استفاده از اسلینگ برای چند هفته ضروری است.
- کنترل درد و التهاب: مصرف داروهای مسکن و ضدالتهاب طبق تجویز پزشک. استفاده از کمپرس یخ در روزهای اول به کاهش تورم و درد کمک می‌کند.
- فیزیوتراپی منظم: شرکت در جلسات فیزیوتراپی و انجام دقیق تمرینات تجویز شده در منزل، کلید اصلی بازگرداندن دامنه حرکتی، قدرت و عملکرد شانه است.
- مراقبت از زخم (پس از جراحی): محل برش‌های جراحی را خشک و تمیز نگه دارید و پانسمان را طبق دستور تعویض کنید.
- بازگشت تدریجی به فعالیت‌ها: از انجام فعالیت‌های سنگین، بلند کردن اجسام یا حرکات ناگهانی تا زمان تایید پزشک خودداری کنید.
- تغذیه: رژیم غذایی سالم به ترمیم بافت‌ها کمک می‌کند.
- مراجعه منظم به پزشک: برای پیگیری روند بهبودی و تنظیم برنامه درمانی، به‌طور منظم به پزشک مراجعه کنید.
عوارض نادیده گرفتن درمان یا تاخیر در آن
نادیده گرفتن علائم پارگی تاندون یا تاخیر در شروع درمان می‌تواند منجر به مشکلات و عوارض جدی‌تری شود. برخی از این عوارض عبارتند از:
- بزرگ‌تر شدن پارگی: پارگی‌های کوچک در صورت عدم درمان، به مرور زمان و با ادامه فعالیت، می‌توانند وسیع‌تر شوند.
- درد مزمن: درد شانه ممکن است دائمی شده و کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
- ضعف پیشرونده: ضعف عضلات شانه و بازو تشدید یافته و انجام فعالیت‌های روزمره مانند لباس پوشیدن، حمام کردن یا بلند کردن اشیاء بسیار سخت می‌شود.
- آتروفی عضلانی: عضلاتی که به دلیل پارگی تاندون استفاده نمی‌شوند، به تدریج تحلیل رفته و کوچک می‌شوند.
- محدودیت حرکتی شدید (شانه منجمد یا Frozen Shoulder): دامنه حرکتی شانه به شدت کاهش یافته و مفصل خشک و غیرقابل حرکت می‌شود.
- آرتروپاتی روتاتور کاف: در پارگی‌های بزرگ و طولانی‌مدت، مفصل شانه ممکن است دچار تغییرات تخریبی و آرتروز شود که به آن آرتروپاتی روتاتور کاف می‌گویند.
- نیاز به جراحی پیچیده‌تر: تاخیر در درمان ممکن است منجر به پس‌کشیده شدن تاندون پاره شده و تحلیل رفتن آن شود، که ترمیم جراحی را دشوارتر و گاهی غیرممکن می‌کند.
درمان پارگی تاندون شانه توسط دکتر رضا توکلی
درمان پارگی تاندون شانه یک فرآیند تخصصی است که نیازمند ارزیابی دقیق توسط یک پزشک متخصص و با تجربه است. دکتر رضا توکلی، با بررسی کامل وضعیت شما و در نظر گرفتن شدت آسیب، سن، سطح فعالیت و نیازهای فردی، بهترین برنامه درمانی را برای شما تعیین خواهد کرد.
به دنبال مشاوره تخصصی ارتوپدی هستید؟
برای دریافت مشاوره تخصصی و اطلاع از گزینه‌های درمانی موجود برای پارگی تاندون، می‌توانید با مطب دکتر رضا توکلی تماس بگیرید و یا جهت رزرو نوبت اقدام کنید
سوالات متداول درباره پارگی تاندون شانه
بله، بسیاری از موارد پارگی تاندون شانه، به‌خصوص پارگی‌های جزئی یا در افراد کم‌تحرک، با روش‌های غیرجراحی مانند استراحت، فیزیوتراپی و دارو بهبود پیدا می‌کنند.
برای پارگی‌های جزئی، معمولا درمان‌های غیرجراحی مانند استراحت، فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی، داروهای ضدالتهاب و گاهی تزریق پی‌آر‌پی یا کورتون برای کاهش التهاب، بهترین گزینه‌ها هستند.
بازگشت به ورزش پس از جراحی تاندون شانه تدریجی است و معمولا بین ۶ تا ۱۲ ماه زمان می‌برد. این زمان به نوع جراحی، شدت پارگی و نوع ورزش بستگی دارد و باید تحت نظر پزشک و فیزیوتراپیست باشد.
فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در درمان پارگی تاندون شانه دارد و گاهی برای پارگی‌های خفیف یا متوسط کافی است. اما در موارد شدیدتر یا عدم پاسخ به درمان، ممکن است به روش‌های دیگر مانند جراحی نیاز باشد.
