نکروز آواسکولار یا استئونکروز یک نوع بیماری استخوانی است که به خاطر کمبود خونرسانی به بافت استخوان رخ می‌دهد. افراد زیادی به دلایل مختلفی با این بیماری مواجه می‌شوند که متاسفانه آنها را با علائم متعددی مثل درد و حتی اختلال در عملکرد مواجه می‌کند. اگر می‌خواهید بیشتر درباره این بیماری بدانید و با علائم،نحوه تشخیص و درمان آن آشنا شوید، حتما تا انتهای این مطلب را مطالعه کنید.
نکروز آواسکولار چیست؟
نکروز آواسکولار یا بافت مردگی استخوان یک بیماری خطرناک است که به خاطر اختلال در خون رسانی به بافت استخوان رخ می‌دهد. علل عوامل متعددی در ایجاد این بیماری تاثیرگذار هستند، که معمولا پزشک پیش از درمان سعی می‌کند تمامی این علائم را مورد بررسی قرار بدهد. از آنجایی که بافت استخوان بدون خون از بین می‌رود، به مرور زمان و با کاهش خونرسانی، مفصل به طور کامل از هم می‌پاشد.
نکروز آواسکولار چه علائمی دارد؟
اگر بخواهیم علائم نکروز آواسکولار را بررسی کنیم باید بگوییم که این بیماری در مراحل ابتدایی شاید هیچ نوع علامت خاصی در بدن شما ایجاد نکند، اما هرچی جلوتر می‌روید، علائم آن مشخص‌تر خواهند شد. در مراحل ابتدایی شاید تنها با دست زدن به استخوان آسیب دیده احساس درد داشته باشید، اما به مرور زمان حتی بدون دست زدن به استخوان هم یک درد مداوم و گاها شدید دارید. اگر استخوان و مفصل دور آن خرد شده باشد احساس درد شدیدتر است به گونه‌ای که حتی نمی‌توانید از مفصل خود استفاده کنید. بازه زمانی ظاهر شدن اولین علائم درد تا فروپاشی کامل استخوان بین چند ماه تا یک سال به طول می‌انجامد.
نکروز اواسکولار در چه نواحی شایع است؟
این بیماری معمولاً در استخوان‌هایی اتفاق می‌افتد که خونرسانی ضعیفی دارند. مهمترین نواحی که درگیر این مشکل می‌شوند عبارتند از:
- سر استخوان ران (فمور)
- شانه و سر استخوان بازو (هومروس)
- زانو (کندیل‌های فمورال)
- مچ پا (تالوس)
- مچ دست (اسکافوئید و لونیت)
◀ اگر علائمی مانند درد مزمن و محدودیت حرکت در این نواحی دارید، مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان زودهنگام ضروری است.
چه عواملی باعث نکروز آواسکولار می‌شوند؟
نکروز آواسکولار یا استئونکروز یک بیماری استخوانی بسیار جدی است که معمولا در استخوان ران به وجود می‌آید. نواحی شایع دیگر هم زانو، مچ پا و شانه هستند. افرادی که درگیر این بیماری می‌شوند معمولا با مشکلات متعددی مواجه خواهند شد، چون این بیماری خطرناک باعث کلاپس یا خرد شدن کامل استخوان می‌شود. عوامل مختلفی باعث ابتلا به این بیماری می‌شوند که در ادامه برخی از مهمترین آنها را بررسی می‌کنیم:
1. مصرف بی‌رویه الکل جز مهمترین مواردی است که باعث ابتلا به بیماری آواسکولار می‌شود، چون نوشیدن بی‌رویه الکل، مثلاً چند بار در روز باعث ایجاد رسوبات چربی در خون و کاهش خونرسانی به استخوان‌ها می‌شود.
2. انجام پرتو درمانی برای درمان سرطان باعث ضعف شدن استخوان‌ها می‌شود و به مرور زمان فرد را در معرض ابتلا به بیماری نکروز آواسکولار قرار می‌دهد.
3. مصرف داروهای استروئیدی در طولانی مدت باعث ابتلا به استئونکروز غیر آسیب زا می‌شود. اما اگر در طولانی مدت از داروهایی مثل پردنیزون استفاده کنید، احتمال ابتلا به آواسکولار وجود دارد. اکثر پزشکان و متخصصین معتقدند که مصرف این داروها باعث افزایش سطح چربی در خون و کاهش جریان خونرسانی به استخوان‌ها می‌شود.
4. آسیب یا تروما در استخوان جز مهمترین عوامل ابتلا به این بیماری است. چون مشکلاتی مثل در رفتن یا شکستن مفصل، فرایند خونرسانی به استخوان را قطع می‌کند. به خاطر همین بسیاری از افراد که با آسیب‌های استخوانی به خصوص در مفصل ران مواجه شده‌اند در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
5. التهاب و آسیب به عروق و لخته شدن خون هم مانع جریان خون در استخوان‌ها می‌شوند. به همین دلیل افرادی که با چنین مشکلاتی مواجه هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
6. کاهش ناگهانی فشار خون باعث ایجاد حباب‌های گاز در خون می‌شود. این مشکل هم به خاطر بیماری‌های مختلفی به وجود می‌آید.
7. ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس هم فرایند خونرسانی به استخوان‌ها را با مشکل مواجه می‌کند. به خاطر همین احتمال ابتلا به این بیماری در افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی هم زیاد است.
8. استفاده از برخی داروهای خاص مثل فسفونات که برای درمان برخی سرطان‌ها مثل مولتیپل میلوما یا سرطان پستان مصرف می‌شود، در مواردی باعث بیماری استئونکروز فک خواهد شد.
آیا نکروز آواسکولار قابل درمان است؟
نکروز آواسکولار یکی از جدی‌ترین بیماری‌های استخوانی است که تشخیص آن به دقت و مهارت بالایی احتیاج دارد. اکثر کسانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند،از قبل زمینه ابتلا به آن را داشته‌اند، مثلا دچار آسیب‌های استخوانی شده‌اند یا به خاطر مصرف برخی از داروها احتمال بیماری در آنها وجود داشته است. روش‌های مختلفی برای درمان استئونکروز وجود دارد که پزشک بر اساس ویژگی‌های فردی شما از هر یک از این روش‌ها استفاده می‌کند.
نکته قابل توجهی که در ارتباط با درمان نکروز آواسکولار وجود دارد این است، که حتما باید در مراحل ابتدایی و با مشاهده اولین علائم به پزشک مراجعه کنید چون در موارد شدید درمان آن بسیار مشکل می‌شود و احتمال موفقیت آمیز بودن آن کمتر خواهد بود.
بهترین روش‌های درمان نکروز آواسکولار چیست؟
نکروز آواسکولار به عنوان یک بیماری جدی که مفاصل و استخوان‌ها را درگیر می‌کند، با استفاده از برخی روش‌های خاص مثل استفاده از دارو یا محدودیت‌های حرکتی قابل درمان است. در وهله اول برای درمان نکروز آواسکولار (AVN) باید به بهترین متخصص ارتوپد مراجعه کنید. پزشک با به دست آوردن اطلاعات خاص مانند سن، مرحله بیماری، ایجاد آسیب،علت استئونکروز، مشخص می‌کند که چه نوع درمانی برای شما مناسب است. برخی از رایج‌ترین روش‌های درمان این بیماری عبارتند از:
- تجویز داروهای رقیق کننده خون برای برطرف کردن مشکلاتی مثل لخته شدن خون در بدن
- حضور داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی که باعث کم شدن درد استخوان‌ها می‌شوند.
- داروهای کلسترول که باعث جلوگیری از انسداد مجدد رگ‌ها و ابتلا به بیماری نکروز آواسکولار می‌شود.
- عمل جراحی آخرین گزینه‌ای است که پزشک برای درمان استئونکروز پیشنهاد می‌دهد. رایج‌ترین روش‌های جراحی استخوان عبارتند از:
- پیوند استخوان که در این روش استخوان سالم را برمی‌دارند و آن را جایگزین استخوان آسیب دیده می‌کنند.
- تعویض کامل مفصل که بعد از برداشتن مفصل آسیب دیده و جایگزین کردن آن با مفصل مصنوعی رخ می‌دهد. در مقالات جراحی تعویض مفصل شانه و جراحی تعویض مفصل زانو به طور کامل روند عمل در هر ناحیه توضیح داده شده است.
- استئوتومی یا برداشتن استخوان، تغییر ترازبندی جهت از بین بردن فشار ایجاد شده روی مفصل یا استخوان
- برطرف کردن فشار مرکزی یا برداشتن قسمتی از استخوان برای کم کردن فشار و ایجاد عروق خونی جدید
- تحریک الکتریکی که باعث رشد مجدد استخوان می‌شود. در روند جراحی پزشکی از دستگاه خاصی برای ایجاد تحریک الکتریکی استفاده می‌کند.
- واسکولاریزه یا پیوند استخوان هم یکی از روش‌های جراحی استخوان است که از بافت خود بیمار برای بازسازی مفصل ران یا سایر قسمت‌ها استفاده می‌شود.
آیا نکروز آواسکولار باعث درد شدید می‌شود؟
در مراحل ابتدایی بیماری ممکن است احساس درد شدیدی نداشته باشید؛ اما با گذشت زمان، شدت درد افزایش می‌یابد. بسیاری از بیماران در ابتدا فقط هنگام لمس ناحیه آسیب‌دیده (مانند لگن، شانه یا زانو) احساس درد دارند، اما با پیشرفت بیماری، درد شدیدتری را حتی در حالت استراحت تجربه می‌کنند. این موضوع به‌ویژه در افرادی که به دلیل تروما دچار این مشکل شده‌اند، مشهودتر است. اگر نکروز آواسکولار در شانه رخ دهد، می‌تواند باعث محدودیت حرکتی و درد مزمن شود. برای آشنایی با روش‌های درمان شانه درد و کاهش علائم، مقاله مربوطه را مطالعه کنید.
چگونه می‌توان از نکروز آواسکولار جلوگیری کرد؟
همانطور که در قسمت‌های قبل هم توضیح دادیم بیماری نکروز آواسکولار جزو جدی‌ترین بیماری‌های استخوانی است که به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. مثلا بسیاری از افراد به خاطر مصرف بی‌رویه الکل و سبک زندگی نامناسب زمینه ابتلا به این بیماری را فراهم می‌کنند. یا برخی با مصرف بی‌رویه داروهای ضد التهاب باعث این مشکل می‌شوند. بنابراین بهترین روش برای کنترل این بیماری اصلاح سبک زندگی و استفاده از مواد غذایی مفید مثل میوه‌ها و سبزیجات یا غذاهای دریایی است.
از آنجایی که بسیاری از بیماران به خاطر بالا رفتن چربی خون یا کلسترول با مشکل خونرسانی به استخوان مواجه می‌شوند؛ یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از ابتلا به این بیماری، استفاده از مواد غذایی مفید که باعث باز شدن رگ‌ها و برطرف شدن مشکل خونرسانی می‌شود، است.
چه تفاوتی بین نکروز آواسکولار و سایر بیماری‌های استخوانی وجود دارد؟
نکروز آواسکولار یک بیماری استخوانی است که به خاطر کاهش خونرسانی به بخشی از استخوان رخ می‌دهد. در واقع اختلال در جریان خونرسانی به استخوان است که باعث تخریب بافت و در نهایت مرگ آن می‌شود. این مشکل بیشتر برای استخوان‌های وزنی مثل استخوان ران رخ می‌دهد و باعث سیاه شدن آن می‌شود. در صورتی که سایر بیماری‌های استخوانی مثل استئوآرتریت به خاطر تخریب و آسیب غضروف مفصلی به وجود می‌آید. سایر بیماری‌های استخوانی مثل استئوپروز نیز به خاطر کاهش تراکم استخوان به وجود می‌آید.
نتیجه گیری
نکروز آواسکولار به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. این مشکل در روزهای ابتدایی علائم مشخصی ندارد مگر اینکه با دست زدن به استخوان احساس درد بکنید. با گذشت زمان و به دلیل شروع تخریب بافت مفصلی، بیمار احساس درد بیشتری می‌کند. عواملی مثل مصرف الکل یا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی جز مهمترین عواملی هستند که زمینه ابتلا به بیماری استئونکروز را فراهم می‌کنند. در صورت مشاهده اولین علائم ابتلا به این بیماری حتما این موضوع را به پزشک خود اطلاع بدهید تا هرچه سریع‌تر اقدامات درمانی را آغاز کند.
