علت تعویض مفصل شانه معمولاً عوارض و آسیب‌هایی است که باعث درد غیر قابل تحمل در شانه می‌شود. دردهایی که روز به روز بیشتر می‌شوند، حرکت‌دادن دست را سخت می‌کنند و حتی کارهای ساده‌ای مثل لباس پوشیدن یا شانه‌کردن موها را هم به چالش می‌کشند. گاهی پشت این دردها، آرتروز شدید، آسیب‌های قدیمی، یا حتی پارگی عضلات شانه پنهان شده که اگر درمان نشوند، راهی جز تعویض مفصل باقی نمی‌ماند.
آرتروز شدید شانه، دلیل رایج جراحی تعویض مفصل شانه
یکی از مهم‌ترین دلایل تعویض مفصل شانه، آرتروز است. در آرتروز غضروف مفصل، که بین استخوان‌ها قرار دارد و باعث حرکت نرم مفاصل شانه می‌شود، به مرور زمان ساییده می‌شود یا از بین می‌رود. وقتی این اتفاق می‌افتد، استخوان‌ها مستقیم به هم فشار وارد می‌کنند و باعث درد و خشکی مفصل می‌شوند. اگر این وضع ادامه‌دار باشد، حتی کارهای ساده مثل برداشتن لیوان یا بستن دکمه پیراهن هم برایتان سخت می‌شود.
آرتروز شانه معمولاً با درد، محدود شدن حرکت و گاهی صدا دادن مفصل همراه است. در مراحل اولیه این عارضه با دارو، ورزش یا تزریق درد درمان می‌شود، اما زمانی که مفصل کاملاً فرسوده شود، دیگر این روش‌ها جواب نمی‌دهد. در چنین شرایطی پزشک تعویض مفصل ر پیشنهاد می‌دهد تا بتوانید دوباره با کمترین درد و محدودیت زندگی کنید.
پارگی شدید تاندون‌های روتاتور کاف علت تعویض مفصل شانه
روتاتور کاف گروهی از تاندون‌ها و عضله‌هاست که مفصل شانه را پایدار نگه می‌دارند و کمک می‌کنند دستتان را بچرخوانید یا بلند کنید. اگر این تاندون‌ها پاره شوند، مخصوصاً به‌صورت کامل و طولانی‌مدت، حرکت شانه خیلی سخت یا حتی غیرممکن می‌شود. معمولاً هم با درد همراه است، به‌خصوص زمانی که می‌خواهید دستتان را بالا ببرید.
اگر پارگی قدیمی باشد و دیگر قابل ترمیم نباشد، مفصل به‌مرور تحلیل می‌رود. در این شرایط، حتی اگر استخوان‌ها سالم باشند، نبودِ تاندون‌ها باعث می‌شود نتوانید از مفصل درست استفاده کنید. برای همین، تعویض مفصل شانه (مخصوصاً نوع معکوسش) پیشنهاد می‌شود تا عضلات دیگد بتوانند نقش عضلات پاره شده را تا حدی جبران کنند.
شکستگی شدید و خرد شدن استخوان شانه
بعضی وقت‌ها به‌خاطر زمین خوردن یا تصادف، استخوان‌های اطراف مفصل شانه می‌شکنند. اگر شکستگی ساده باشد، معمولاً با گچ یا جراحی قابل درمان است. اما وقتی استخوان‌ها به‌طور پیچیده‌ای خرد می‌شوند، به‌ویژه در افراد مسن، دیر نمی‌توان مفصل را بازسازی کرد. اینگونه شکستگی شدید و خرد شدن استخوان شانه، از علت تعویض مفصل شانه به حساب می‌آید.
تعویض مفصل شانه به دلیل نکروز آواسکولار (مرگ استخوانی)
نکروز آواسکولار یکیاز علت تعویض مفصل شانه است. این عارضه در شرایطی ایجاد می‌شود که در آن خون به استخوان نمی‌رسد و باعث می‌شود بخشی از استخوان در اصطلاح بمیرد. این اتفاق معمولاً بی‌صدا شروع می‌شود ولی به‌مرور دردناک و مشکل‌ساز می‌شود. اگر درمان نشود، ساختار مفصل شانه از بین می‌رود و استخوان‌ها روی هم ساییده می‌شوند.
در مراحل پیشرفته، تنها راه برگشت به حرکت طبیعی، تعویض مفصل شانه‌ست. این جراحی به‌خصوص در بیمارانی که سن پایینی دارند و نکروز به‌خاطر دارو یا بیماری خاصی ایجاد شده، خیلی مؤثر است. بعد از جراحی، معمولاً درد از بین می‌رود و می‌توانید دوباره از بازوتان استفاده کنید.
تعویض مفصل شانه به دلیل درد مزمن و طولانی‌مدت شانه
در برخی مواقع هم ممکن است، بیماری یا آسیب شانه وجود نداشته باشد ولی درد غیر قابل تحمل داشته باشید که با سایر روش‌ها از بین نرود. این درد باعث بی‌خوابی، خستگی مداوم و ناتوانی در انجام کارهای روزمره می‌شود.
وقتی همه روش‌های درمانی امتحان شوند و بهبودی حاصل نشود، پزشک بررسی می‌کند که آیا مفصل از داخل آسیب دیده یا خیر. اگر جواب مثبت باشد، تعویض مفصل به‌عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته می‌شود تا بتوانید دوباره به زندگی عادی برگردید، بدون درد و محدودیت.
عفونت‌های مزمن مفصل، علت تعویض مفصل شانه
یکی دیگاز از دلایل جراحی تعویض مفصل شانه، عفونت است. وقتی مفصل شانه دچار عفونت می‌شود، بافت‌های اطراف آن به‌شدت آسیب می‌بینند. این عفونت ممکن است بعد از جراحی، آسیب فیزیکی یا حتی از راه جریان خون به مفصل برسد. در ابتدا با مصرف آنتی‌بیوتیک یا شست‌وشوی مفصل سعی می‌شود مشکل کنترل شود، اما اگر عفونت شدید یا طولانی‌مدت باشد، ممکن است باعث تخریب کامل غضروف و استخوان شود.
در این شرایط، هم درد زیادی دارد، هم مفصل به‌درستی کار نمی‌کند. وقتی دیگر نتوان مفصل را نجات داد، تعویض کامل مفصل شانه به‌عنوان آخرین راه در نظر گرفته می‌شود. البته معمولاً باید اول عفونت به‌طور کامل درمان شود، بعد از آن، در یک جراحی جداگانه، مفصل جدید جایگزین شود.
مشکلات مادرزادی یا ناهنجاری‌های ساختاری
بعضی از افراد از بدو تولد مفصل شانه‌شان به‌درستی شکل نمی‌گیرد یا ساختار مناسبی ندارد. این مشکل ممکن است در کودکی خودش را نشون ندهد، اما با بالا رفتن سن و افزایش استفاده از مفصل، به‌مرور باعث درد، ناپایداری یا کاهش حرکت شانه می‌شود. گاهی هم این ناهنجاری‌ها باعث می‌شود مفصل سریع‌تر از حالت طبیعی فرسوده شود.
وقتی این مشکلات مادرزادی یا ساختاری باعث درد شدید یا محدودیت حرکتی مزمن شود و درمان‌های غیرجراحی جواب ندهد، تعویض مفصل یکی از گزینه‌های درمانی است.
چه زمانی تعویض مفصل شانه انجام می‌شود؟
تعویض مفصل شانه معمولاً زمانی انجام می‌شود که روش‌های درمانی دیگر مثل دارو، فیزیوتراپی، تزریق یا تغییر سبک زندگی، نتوانند درد و محدودیت حرکتی شانه را کاهش دهند.
دلایل تعویض مفصل شانه به شرح زیر است:
- آرتروز شدید و فرسودگی کامل غضروف مفصل
- پارگی کامل و غیرقابل ترمیم تاندون‌های روتاتور کاف
- شکستگی‌های پیچیده و خرد شدن استخوان‌های شانه
- نکروز آواسکولار (مرگ استخوانی به دلیل کاهش خون‌رسانی)
- درد مزمن و ناتوان‌کننده که به هیچ درمانی پاسخ نمی‌دهد.
- عفونت‌های مزمن مفصل که باعث تخریب ساختار آن شده‌اند.
- ناهنجاری‌های مادرزادی یا ساختاری که باعث اختلال در عملکرد مفصل شده‌اند.
- ناپایداری یا دررفتگی‌های مکرر مفصل شانه
- کاهش شدید دامنه حرکتی شانه به‌گونه‌ای که فرد نتواند کارهای روزمره را انجام دهد.
- کاهش شدید کیفیت زندگی به‌دلیل درد و محدودیت حرکت شانه
خوشبختانه تعویض مفصل شانه، راه‌حل مؤثری برای پایان دادن به هرکدام از موارد بالا است. این جراحی عارضه‌های شانه را به طرز چشم‌گیری بهبود می‌بخشد، اما به شرطی که، در زمان مناسب و تحت نظر بهترین متخصص ارتوپد انجام شود.
