آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار یکی از آسیب‌های شایع در ناحیه شانه هستند که می‌توانند به دلیل برخوردهای شدید، سقوط‌ها یا ضربات مستقیم به شانه به وقوع بپیوندند. این آسیب‌ها معمولاً در ورزش‌های تماسی و حوادث روزمره مانند تصادفات رانندگی مشاهده می‌شوند.
مفصل آکرومیوکلاویکولار که بین استخوان ترقوه و قسمت خارجی استخوان کتف قرار دارد، به‌عنوان یک اتصال حیاتی در انتقال نیروهای وارد بر شانه شناخته می‌شود. بنابراین، آسیب به این مفصل می‌تواند موجب اختلالات قابل توجهی در عملکرد شانه و محدودیت در حرکت آن گردد.
در این مقاله، به بررسی انواع مختلف آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار، علل، علائم و روش‌های درمانی آن‌ها پرداخته خواهد شد.
انواع آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار
آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار (AC) به طور کلی به دو دسته‌ی اصلی از آسیب های شانه تقسیم می‌شوند: آسیب‌های غیر جراحی و آسیب‌های جراحی. این آسیب‌ها معمولاً به دلیل ضربه یا فشار مستقیم به شانه ایجاد می‌شوند و می‌توانند به درجات مختلفی از شدت برسند. در ادامه، انواع آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار آورده شده است:
◀ آسیب‌های درجه یک (Grade I)
- در این آسیب‌ها، لیگامان‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار کشیده می‌شوند یا دچار کشیدگی جزئی می‌گردند، اما ساختارهای استخوانی یا لیگامانی به طور کامل آسیب نمی‌بینند.
- در این نوع آسیب، مفصل معمولاً ثابت می‌ماند و تغییرات واضحی در آن دیده نمی‌شود.
- علائم شامل درد، تورم خفیف و محدودیت حرکتی موقتی هستند.
◀ آسیب‌های درجه دو (Grade II)
- در این نوع آسیب، لیگامان‌های آکرومیوکلاویکولار و/یا کوراکوکلاویکولار پاره می‌شوند، اما استخوان‌ها از موقعیت طبیعی خود جابجا نمی‌شوند.
- تغییرات واضحی در آزمایش‌های تصویربرداری (مثل رادیوگرافی) مشاهده می‌شود و مفصل ممکن است به طور موقت از جای خود بیرون بزند.
- علائم شامل درد متوسط، تورم و ضعف در شانه است.
◀ آسیب‌های درجه سه (Grade III)
- در این آسیب‌ها، هر دو لیگامان آکرومیوکلاویکولار و کوراکوکلاویکولار به طور کامل پاره می‌شوند و مفصل به طور قابل توجهی جابجا می‌شود.
- در این شرایط، استخوان ترقوه به سمت بالا حرکت کرده و ممکن است زیر پوست قابل مشاهده باشد.
- درمان این آسیب‌ها معمولاً جراحی است، زیرا شانه به طور قابل توجهی بی‌ثبات می‌شود و عملکرد طبیعی آن مختل می‌شود.
◀ آسیب‌های درجه چهار (Grade IV)
- این آسیب‌ها شامل جابجایی شدیدتر و پیچیده‌تر مفصل آکرومیوکلاویکولار است، به‌طوری که ترقوه به سمت عقب حرکت کرده و به عضلات و بافت‌های اطراف آسیب می‌زند.
- این نوع آسیب‌ها معمولاً به جراحی‌های پیچیده‌تر نیاز دارند.
◀ آسیب‌های درجه پنج (Grade V)
- در این نوع آسیب‌ها، مفصل آکرومیوکلاویکولار به شدت جابجا می‌شود و ترقوه به طور کامل از جای خود خارج می‌شود.
- این آسیب‌ها معمولاً با آسیب‌های شدید بافت‌های نرم اطراف مفصل همراه است و درمان جراحی فوری و پیچیده‌ای نیاز دارد.
◀ آسیب‌های درجه شش (Grade VI)
در این درجه، ترقوه از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شود و به سمت زیر عضلات و بافت‌های اطراف حرکت می‌کند.
این آسیب‌ها نادر هستند و نیاز به درمان جراحی اورژانسی دارند.
چه عواملی باعث آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار می‌شوند؟
آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار معمولاً به دلیل ضربات مستقیم یا نیروهای فشاری شدید به شانه ایجاد می‌شوند. این آسیب‌ها اغلب در ورزش‌های تماسی مانند فوتبال، هاکی، راگبی و کشتی دیده می‌شود، جایی که برخوردهای جسمانی و سقوط‌های ناگهانی رایج است.
همچنین، تصادفات رانندگی، به ویژه برخوردهای جانبی که فشار زیادی به شانه وارد می‌کنند، از دیگر عوامل مهم در بروز این آسیب‌ها هستند. در این شرایط، نیروهای وارد بر شانه ممکن است باعث کشیدگی یا پارگی لیگامان‌ها و جابجایی استخوان‌ها در مفصل آکرومیوکلاویکولار شوند.
عوامل دیگری مانند ضعف عضلانی، ناهنجاری‌های ساختاری مفصل شانه، یا حرکات تکراری در برخی فعالیت‌ها نیز می‌توانند خطر آسیب به این مفصل را افزایش دهند. به‌ویژه در افرادی که از شانه خود فشار زیادی وارد می‌کنند، مانند وزنه‌برداران یا کسانی که در مشاغل فیزیکی سنگین کار می‌کنند، احتمال آسیب دیدن مفصل آکرومیوکلاویکولار بیشتر است. همچنین، سن بالا و کاهش انعطاف‌پذیری مفصل در افراد مسن می‌تواند موجب افزایش آسیب‌پذیری مفصل شود.
علائم بالینی آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار چیست؟
این نشانه‌ها ممکن است بسته به شدت آسیب و نوع آسیب (درجه یک تا پنج) متفاوت باشند. علائم بالینی آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار شامل موارد زیر است:
- درد در ناحیه شانه و بالای سینه
- تورم و التهاب در ناحیه آسیب‌دیده
- محدودیت حرکتی شانه
- بدشکلی یا تغییر شکل قابل مشاهده در ناحیه مفصل
- حساسیت به لمس در ناحیه مفصل آکرومیوکلاویکولار
- کبودی در ناحیه آسیب‌دیده
- احساس بی‌ثباتی در شانه
- افزایش درد هنگام تلاش برای بلند کردن یا حرکت دادن دست
چگونه آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار تشخیص داده می‌شوند؟
تشخیص آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار معمولاً از طریق تاریخچه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی آغاز می‌شود. پزشک با بررسی علائم بالینی مانند درد، تورم و محدودیت حرکتی، به شواهد اولیه از آسیب پی می‌برد.
در معاینه فیزیکی، بهترین متخصص ارتوپد شهرک غرب معمولاً با فشار بر ناحیه مفصل آکرومیوکلاویکولار و انجام تست‌های حرکتی خاص، میزان آسیب به مفصل و بافت‌های اطراف آن را ارزیابی می‌کند. علاوه بر این، در برخی موارد ممکن است بیمار با لمس مفصل درد شدیدتری احساس کند که نشانه‌ای از آسیب به لیگامان‌ها یا استخوان‌ها است.
برای تأیید تشخیص و ارزیابی دقیق‌تر شدت آسیب، از روش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی (X-ray) و MRI استفاده می‌شود. رادیوگرافی معمولاً برای بررسی جابجایی استخوان‌ها و شکستگی‌های احتمالی مفصل آکرومیوکلاویکولار مفید است.
در صورتی که آسیب‌های نرم‌افزاری مانند پارگی لیگامان‌ها یا آسیب به بافت‌های اطراف مفصل مشکوک باشد، MRI می‌تواند تصویری دقیق‌تر از آسیب‌ها فراهم کند. این روش‌ها به بهترین متخصص ارتوپد در تهران کمک می‌کنند تا نوع و شدت آسیب را مشخص کرده و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
نحوه درمان آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار
درمان آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار به شدت و نوع آسیب بستگی دارد و معمولاً به دو روش غیرجراحی و جراحی تقسیم می‌شود.
1. درمان غیرجراحی
آسیب‌های درجه یک و دو معمولاً نیاز به درمان غیرجراحی دارند. در این موارد، استراحت و اجتناب از فعالیت‌های فیزیکی سنگین مهم‌ترین اقدام است. استفاده از یخ برای کاهش تورم و درد، باندپیچی یا آتل برای تثبیت مفصل و داروهای ضد درد و ضد التهاب (مثل ایبوپروفن) به کنترل علائم کمک می‌کنند. همچنین، فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف مفصل و بهبود دامنه حرکتی شانه بعد از کاهش التهاب و درد، نقش مهمی در بازتوانی دارد
2. درمان جراحی
در صورتی که آسیب‌های مفصل آکرومیوکلاویکولار از درجه سه به بالا باشند (مانند پارگی کامل لیگامان‌ها یا جابجایی شدید استخوان‌ها)، جراحی ممکن است ضروری باشد. در این نوع آسیب‌ها، پزشک ممکن است از روش‌هایی مانند تثبیت جراحی با استفاده از پین، پیچ یا سیم برای بازگرداندن مفصل به وضعیت طبیعی استفاده کند. در برخی موارد، ترمیم یا پیوند لیگامان‌ها نیز ممکن است لازم باشد. پس از جراحی، فیزیوتراپی و بازتوانی برای بهبود عملکرد شانه و کاهش خطرات آسیب‌های مجدد ضروری است.
نتیجه‌گیری
آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار (AC) یکی از شایع‌ترین صدمات در ناحیه شانه هستند که به‌ویژه در ورزشکاران و افرادی که در معرض ضربات مستقیم قرار دارند، مشاهده می‌شود. این آسیب‌ها می‌توانند طیف گسترده‌ای از مشکلات را از کشیدگی‌ها و کبودی‌ها تا جابجایی‌های شدید و پارگی‌های رباط‌ها ایجاد کنند.
تشخیص صحیح این آسیب‌ها معمولاً با استفاده از تاریخچه پزشکی، معاینه بالینی و تصاویربرداری (مانند رادیوگرافی و MRI) انجام می‌شود. درمان این آسیب‌ها به شدت آسیب و وضعیت بیمار بستگی دارد، از درمان‌هایی (مانند فیزیوتراپی و استراحت) تا جراحی‌های ترمیمی.
